Το πλάνο και οι πλάνες της Τουρκίας

Του Κωνσταντίνου Φίλη

Η επίδειξη ισχύος της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ  και οι δοκιμές των αν(τ)οχών.

Η Τουρκία εξακολουθεί πεισματικά να αγνοεί τη διεθνή νομιμότητα. Επικαλούμενη την αδειοδότηση που δήθεν έλαβε από μια κοινότητα, χωρίς καμία νομική υπόσταση, προβαίνει σε σεισμογραφικες έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Ταυτόχρονα, σε μια επίδειξη ισχύος έχει «γεμίσει» την περιοχή με πολεμικά πλοία και υποβρύχιο. Χωρίς να έχει προκληθεί στρατιωτικά, δείχνει να προετοιμάζεται ή να προετοιμάζει θερμό επεισόδιο. Γιατί, όμως, αγνοεί την ανάγκη συνολικής σταθεροποίησης για μια περιοχή που μαστίζεται από πληθώρα κρίσεων; Και εν τέλει που αποσκοπεί;

Οι τρεις κύριοι πάροχοι (Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν, και Ιράν) προμηθεύουν την Τουρκία με φυσικό αέριο σε σχετικά υψηλές τιμές

Ακόμη και σήμερα δεν έχω πειστεί οτι η προκλητικότητα της Άγκυρας αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού, που εκτυλίσσεται. Διόλου δεν αποκλείεται να επιχειρεί να δοκιμάσει την ανοχή (αν όχι τις αντοχές) κρατών και εταιρειών και ανάλογα την αντίδραση τους να τραβήξει το σχοινί ή να αναζητήσει τρόπους υπαναχώρησης, χωρίς να εκτεθεί υπερβολικά. Προϊόντος του χρόνου, πάντως, διαφαίνεται ένα σχέδιο Β, με τη διχοτόμηση στο επίκεντρο, είτε ως φόβητρο είτε ως πραγματική διάθεση.

Σε κάθε περίπτωση, ένα απο τα διακυβεύματα για αυτή είναι αδιαμφισβήτητα το ενεργειακό. Και εδώ μοιάζει εγκλωβισμένη στις αντιφάσεις της και την απροθυμία της να αναγνωρίσει την πραγματικότητα. Εν προκειμένω, δεν αποδέχεται την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά αδυνατεί να της «απαγορεύσει» να εκμεταλλευθεί όπως εκείνη κρίνει τον ενεργειακό της πλούτο. Απειλεί με τιμωρία και αποκλεισμούς από συμβόλαια εταιρείες που ενεργοποιούνται στην Κύπρο, ωστόσο, οι τελευταίες συνεχίζουν τις εργασίες τους απτόητες.

Σε παράλληλη σύγχυση βρίσκονται και οι θέσεις της σχετικά με το ψευδοκράτος, το οποίο δεν έχει καμία συμμετοχή στις διεργασίες. Αξιώνει εγγυήσεις από τη Λευκωσία οτι θα υπάρξει ανάλογος διαμοιρασμός των εσόδων που θα προκύψουν απο την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, εντούτοις, επιθυμεί αυτο να γίνει ανεξάρτητα απο την πορεία των διαπραγματεύσεων. Τις οποίες, μάλιστα, τορπιλίζει, καθυστερώντας ενδεχόμενη λύση, με αποτέλεσμα, αφενός να διακινδυνεύει την οριστική αποκοπή των Τουρκοκύπριων από τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες, αφετέρου να μεταθέτει χρονικά τις εξελίξεις, εντείνοντας τον εκνευρισμό στις λογικές φωνές εντός του ψευδοκράτους. Αυτές αντιλαμβάνονται οτι ο εναγκαλισμός με την Άγκυρα τους στερεί μια ακόμη ευκαιρία θετικής εμπλοκής στα τεκταινόμενα.

Όταν στο εγγύς εξωτερικό υπάρχει οργασμός δραστηριοτήτων, με οριοθετήσεις, συνεννοήσεις, και διαφαινόμενες συμφωνίες, εύλογα η Άγκυρα κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα

Πέραν βέβαια των παράδοξων, η γείτονα έχει λόγους να αισθάνεται άβολα για την απουσία της από το κάδρο. Το γεγονός ότι εξαρτάται σε τεράστιο βαθμό από την ενέργεια που εισάγει την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη στις αυξομειώσεις των τιμών. Οι τρεις κύριοι πάροχοι (Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν, και Ιράν) την προμηθεύουν με φυσικό αέριο σε σχετικά υψηλές τιμές, που, σε συνάρτηση με την έλλειψη διασυνδεσιμότητας του εσωτερικού της δικτύου μεταφοράς, έχουν ως επακόλουθο τη διατήρηση του τιμολογίου σε υψηλά για τα δεδομένα της χώρας επίπεδα. Όταν λοιπόν στο εγγύς εξωτερικό υπάρχει οργασμός δραστηριοτήτων, με οριοθετήσεις, συνεννοήσεις, και διαφαινόμενες συμφωνίες, οι οποίες θα καθορίσουν τον προσανατολισμό των εξαγωγών των κρατών της περιοχής, εύλογα η Άγκυρα κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα, αντιλαμβανόμενη ότι, υπό τις παρούσες συνθήκες, η πρόσβαση της στα κέντρα λήψης αποφάσεων ειναι περιορισμένη και συναρτάται με τις προθέσεις Ισραήλ και Κύπρου.

Για το μεν πρώτο, ο Ερντογάν θεωρείται κόκκινο πανί και οι περισσότεροι Ισραηλινοί αξιωματούχοι σε κατ' ιδίαν συζητήσεις ισχυρίζονται ότι μόνο σε περίπτωση αλλαγής ηγεσίας προτίθενται να επανεξετάσουν την ουσιαστική αποκλιμάκωση των τεταμένων σχέσεων. Αυτό, πάντως, δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για το διάλογο μεταξύ εταιρειών, ο οποίος κορυφώθηκε τους προηγούμενους μήνες, όταν τουρκικές προσκλήθηκαν και εξεδήλωσαν το ενδιαφέρον μεταφοράς αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα. Αυτό το σενάριο, εντούτοις, κατόπιν της δύστροπης και αντιπαραγωγικής στάσης της Άγκυρας αδυνατίζει, τόσο γιατί απαιτεί τη συναίνεση της Κύπρου (για να διέλθει ο υποθαλάσσιος αγωγός από τα χωρικά της ύδατα) όσο και εξαιτίας την έλλειψης εμπιστοσύνης για την τουρκική ηγεσία. Αυτονόητα, το Τελ Αβίβ έχει στραφεί προς άλλες λύσεις, στην κορυφή των οποίων βρίσκεται η χρήση των παραμελημένων εγκαταστάσεων LNG της Αιγύπτου. Το μέγεθος, όμως, της τουρκικής αγοράς διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον, χωρίς, επί του παρόντος, πρακτικό αντίκρυσμα, χάριν της αβεβαιοτήτας για την πορεία της Τουρκίας.

Στη δε περίπτωση της Κύπρου, η κατάσταση ειναι πιο ξεκάθαρη. Η λύση του Κυπριακού αποτελεί αναγκαία συνθήκη προκειμένου να αρχίσει να εξετάζεται η προοπτική διάθεσης αερίου στην Άγκυρα. Πιθανή αποτυχία που θα οδηγήσει σε διχοτόμηση θα την θέσει εκτός μάχης. Θα της επιτρέψει βέβαια την αξιοποίηση των όποιων ποσοτήτων βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του νησιού, κάτι που αυτή τη στιγμή φαντάζει το πιο ρεαλιστικό (αν όχι επιθυμητό) σενάριο, το οποίο θα της δώσει σίγουρη πρόσβαση, χωρίς να εξαρτάται από τρίτες χώρες, με τις οποίες, μάλιστα, οι σχέσεις είναι τουλάχιστον προβληματικές.

Η λύση του Κυπριακού αποτελεί αναγκαία συνθήκη προκειμένου να αρχίσει να εξετάζεται η προοπτική διάθεσης αερίου στην Άγκυρα.

Κοντολογίς, η Τουρκία επιχειρεί να φτιασιδώσει τις αποτυχίες της μέσω της πρόκλησης έντασης, υπενθυμίζοντας προς όλες τις κατευθύνσεις ότι δεν μπορούν να περιφρονηθούν τα συμφέροντα της. Η δήθεν επίκληση της υποχρέωσης της να προασπίσει τα συμφέροντα της τουρκοκυπριακής πλευράς ασφαλώς δεν αποτελεί τον βασικό γνώμονα των ενεργειών της. Απλά της προσφέρει ένα νομιμοποιητικό μανδύα στη βάση της "περίεργης" αντίληψης της για τη νομιμότητα και τα δικαιώματα της ως εγγυήτριας δύναμης, ενώ παράλληλα προϊδεάζει τους Τουρκοκύπριους για ενδεχόμενη διαίρεση της νήσου. Άλλωστε, πιστεύει πως λύση που συμπεριλαμβάνει το τουρκοκυπριακό κομμάτι (προσφέροντας του αναλογικό μέρος των εσόδων) επ'ουδενί δεν διασφαλίζει τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα.

Ύψιστη προτεραιότητα για τη γείτονα είναι η συμμετοχή της στο ενεργειακό γίγνεσθαι, ενώ στη μαξιμαλιστική της προσέγγιση θα επιθυμούσε τόσο την τροφοδοσία της αγοράς της όσο και τη διαμετακόμιση αερίου που θα κατευθύνεται στην Ευρώπη. Αυτό μπορεί να εξυπηρετηθεί μόνο μέσα από συνέργειες. Επειδή, ωστόσο, τέτοιες καταστάσεις προϋποθέτουν συμβιβασμούς και συμπράξεις, για τις οποίες επιδεικνύει ιδιαίτερη απροθυμία, εναλλακτικά, η Τουρκία προχωράει, όπως καταδεικνύει και η πρόσφατη επιθετικότητα της, στο σχέδιο Β, που συνίσταται στη δημιουργία προϋποθέσεων ρήξης και συνακόλουθης αλλαγής του status quo, ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στους υδρογονάνθρακες χωρίς εξαρτήσεις. Στη λογική Ερντογάν-Νταβούτογλου μια «καθαρή» λύση ίσως κρίνεται προτιμητέα έναντι συνθετών καταστάσεων που δεν επιτρέπουν ελιγμούς και απαιτούν τήρηση κανόνων και υποχρεώσεων, έναντι των οποίων η τουρκική ηγεσία επιδεικνύει όλο και μικρότερη προσήλωση.

Πηγή:http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1183185&srv=266