Toυ Σπύρου Στάλια
[Οικονομολόγου Ph.D]
Η Δημοκρατία είναι σχετικά ένα νέο Πολίτευμα ασχέτως αν έχει κάνει την εμφάνιση του πριν 2500 στην Αρχαία Αθήνα. Έκτοτε παραμένει το πρότυπο για όλους τους αναμορφωτές της πολιτικής ζωής των Εθνών.
Μέσα σε τρεις σελίδες (Θουκυδίδης, Βιβλίο 2, 37- 41) ο Περικλής μας δίνει την πεμπτουσία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Αν πάμε πίσω από τις λέξεις ο Περικλής στον λόγο του συνοψίζει, μια ‘επιστημονική’ πολιτική θεωρία, που είναι κοινή σε όλους τους Έλληνες στοχαστές. Η βάση της είναι κυνική.
Επειδή η θεωρία των Ελλήνων δεν μπορούσε να επιλύσει το πρόβλημα της αντίφασης μεταξύ κοινωνικής δικαιοσύνης και της έμφυτης εγωιστικής φύσης του ανθρώπου, ξεπέρασε το πρόβλημα, μέσα από την παρατήρηση, υποδεικνύοντας μια μεγάλη σταθερή μεσαία τάξη. Η κοινωνική οργάνωση ήταν τέτοια που χαλιναγωγούσε το ‘θηρίο’ χωρίς να πνίγει την πρωτοβουλία.
Έτσι συνυπήρχαν, απαιτώντας την υπευθυνότητα με αντάλλαγμα δικαιώματα. Μπροστά πήγαινε το υποχρεούμαι πίσω και μακράν έρχονταν το δικαιούμαι. Όλοι οι Έλληνες της Ελληνικής Πόλης αυτό το γνώριζαν παιδιόθεν.
Η ελληνική πολιτική σκέψη είχε συλλάβει ότι η κοινωνία σώζει τον άνθρωπο από το ‘θηρίο’ που έχει μέσα του. Την πνευματική και υλική πρόοδο την αντιστρατεύεται η άγρια ζηλόφθονη φύση του ανθρώπου, και κατά συνέπεια τα χαλινάρια του νόμου τον προστατεύουν και εγγυώνται την ευημερία του και την ευδαιμονία του.
Με δεδομένη αυτή την θλιβερή άποψη των Ελλήνων για την φύση του ανθρώπου, την δική τους φύση πρωταρχικά, η πρακτική λύση που θα έφερνε σταθερότητα και κοινωνική δικαιοσύνη ήταν το πώς να στριμώξεις όσους πιο πολλούς πλούσιους και φτωχούς στο μέσο και να τους απασχολείς σε δουλειές, στους αγρούς στο εμπόριο στη βιοτεχνία, στη θάλασσα. Αυτό δεν γινόταν με την έννοια να δελεάσουν την μεσαία τάξη ότι μέσω της σκληρής εργασίας θα αναρριχηθεί στον πλούτο, για να κάνει μετά ότι θέλει, όπως στην εποχή μας. Όχι, ήσαν στην μεσαία τάξη για να ζουν απλά και καλά, πολιτισμένα, να χαλιναγωγούν τα άκρα, να σώζουν την πόλη, να υπερασπίζονται την Δημοκρατία. Τους πλουσίους τους φορολογούσαν και τους παρατηρούσαν, τους φτωχούς τους πρόσεχαν. Γνώριζαν ότι πλούσιοι και φτωχοί μοιράζονται ίδια ηθική ως προς την κατάληψη της εξουσίας.