Η αποδόμηση της αλήθειας και των ιδεών

Του Γ. Κουτσαντώνη

Αναμφισβήτητα σήμερα η αναζήτηση της αλήθειας είναι πιο δύσκολη υπόθεση από ποτέ. Καθώς ο δρόμος της είναι γεμάτος οξύμωρα, αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις σε τέτοιο βαθμό που στο τέλος τα πάντα σχετικοποιούνται και οι αλήθειες ή οι ιδέες τείνουν να χάσουν τη σημασία, την αξία και εν τέλει την υπόστασή τους.

Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι σήμερα η επικοινωνία είναι τόσο μαζική που ακόμη και οι μεγάλες αλήθειες μοιάζει να έχουν κρυφτεί πίσω από μια πολυφωνική αποδόμηση. 

Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε όλα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και διάχυσης ιδεών από τα μικρά και μεγάλα blogs μέχρι τα μεγάλα ειδησεογραφικά κανάλια, περιοδικά, αποθετήρια σκέψης κλπ.

Μια επιφανειακή προσέγγιση θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι η πολυφωνική αποδόμηση των ιδεών δεν είναι παρά στοιχείο μιας δημιουργικής διαλεκτικής διαδικασίας που στο τέλος θα οδηγήσει σε ένα σύνολο νέων ολοκληρωμένων και οικουμενικών αληθειών ή ιδεών ή θα επισφραγίσει την αξία μιας ή περισσοτέρων προϋπαρχόντων. 

Αν κανείς όμως κοιτάξει βαθύτερα και κυρίως ευρύτερα θα συνειδητοποιήσει ότι αυτή η πολυφωνική αποδόμηση έχει σταδιακά αποκτήσει μεγαλύτερη αξία από την ίδια την ιδέα και κατ’ επέκταση την ίδια την αλήθεια. Και αυτό γιατί άσχετα από τη σημασία ή την αξία της αρχικής ιδέας αυτή δεν συμπληρώνεται ούτε γίνεται μια προσπάθεια να βελτιστοποιηθεί η έκφρασή της, η ερμηνεία της ή και το περιεχόμενό της.

Αρκεί απλά η ιδέα ή η αλήθεια να πάψει να υφίσταται…να αποδομηθεί. 

Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί μικρό ζήτημα αν το φαινόμενο αυτό δεν αφορούσε και τις μεγάλες αλήθειες και ιδέες. Δυστυχώς τις αφορά και μάλιστα σε αυτές φαίνεται πόσο καταστροφικά καταλυτική είναι η δράση του. Και ενώ η αμφισβήτηση σε συνδυασμό με την καλή προαίρεση συνθέτουν τα βασικά συστατικά για την αναζήτηση της αλήθειας και την ερμηνεία μια ιδέας, σήμερα φαίνεται πως και οι δύο αυτές έννοιες, έχουν σχεδόν εξοστρακιστεί. Σε βαθμό που ειδικά η καλή προαίρεση τείνει να γίνει ταυτόσημο της ηλιθιότητας. 

Σήμερα τη θέση αυτών των δυο εννοιών - της καλής προαίρεσης και της αμφισβήτησης - για τη υιοθέτηση των οποίων χρειάστηκαν αιώνες πολιτισμού και ατέλειωτοι αγώνες, έχει πάρει η αποδόμηση η οποία μοιάζει να είναι κυρίαρχη και παντοδύναμη. 

Ασφαλώς τα μεγάλα πολυεθνικά κέντρα εξουσίας πολιτικά και κυρίως οικονομικά έχουν πολλά να κερδίσουν, από τη στιγμή όπου οι παγιωμένες ή μετριοπαθώς και υποσυνείδητα αποδεκτές «αλήθειες και ιδέες» (όπως η παγκοσμιοποίηση και οι όλο και περισσότερο ελεύθερες αγορές) τους είναι βολικές, εξυπηρετούν τους σκοπούς τους και επομένως καλό είναι να παραμείνουν ακλόνητες στη θέση τους. Τους αρκεί λοιπόν να αποδομηθούν όλες όσες είναι αντίθετες. Έτσι η αυξανόμενη πολυφωνική αποδόμηση (ειδικά στα διαδικτυακά μέσα επικοινωνίας) έχει γίνει σχεδόν ο κανόνας και σε όλα τα επίπεδα. Από τα τρολ του διαδικτύου που τους αρκεί να χαλάσουν απλά μια συζήτηση και μετά να εξαφανιστούν στο χάος της ανωνυμίας, μέχρι τους επώνυμους γνωστούς και άγνωστους δημοσιογράφους, ερευνητές, αρθρογράφους και σχολιαστές. 

Σήμερα ακόμη κι αν η ανθρωπότητα έχει συνειδητοποιήσει την καταστροφική πορεία της παγκοσμιοποίησης μέσω των πολυεθνικών εταιρειών οι οποίες εξαγοράζοντας εθνικές κυβερνήσεις διευρύνουν συνεχώς την εισοδηματική και κοινωνική ανισότητα, η έκφραση αυτής της μεγάλης αλήθειας δεν μπορεί να «μαζικοποιηθεί», να γίνει κινηματική αντίδραση ακριβώς γιατί η αλήθεια της αντίπερα όχθης (δηλαδή της επιστροφής σε εθνικά κράτη και διεύρυνσης της λαϊκής συμμετοχής) αποδομείται συνεχώς τόσο από θεωρητικούς, επιστήμονες οικονομολόγους όσο και από τους απλούς ανθρώπους και χρήστες του διαδικτύου. 

Σήμερα ενώ η ανθρωπότητα έχει καταλάβει ότι ο πλανήτης μπορεί να μας σιτίσει επαρκώς όλους και να μας προσφέρει υπηρεσίες υγείας και παιδείας, η φτώχεια αυξάνεται, το κοινωνικό κράτος διαλύεται διαρκώς στη δύση και οι πρωτεργάτες της αποδόμησης (ακριβώς για να αναιρέσουν αυτή τη μεγάλη αλήθεια) αντιπαραβάλλουν μια ανύπαρκτη βελτίωση του τρίτου κόσμου αποδομώντας συνεχώς την τεράστια αλήθεια που συνθέτει το γεγονός ότι ποτέ αυτός ο τρίτος κόσμος δεν αφέθηκε ελεύθερος και δεν υποστηρίχθηκε ώστε να σταθεί στα πόδια του με τις δικές του δυνάμεις, παρά μόνο ελεήθηκε «για τα μάτια του υπόλοιπου κόσμου».

Σήμερα ενώ οι άνθρωποι έχουν καταλάβει ότι μπορούν μόνοι τους να ορίσουν την μοίρα τους, χωρίς εκκλησίες και θρησκευτικούς δογματισμούς, να αυτοδιοικηθούν και να απαιτήσουν άμεση συμμετοχή στα κοινά και να αναλάβουν πραγματική δράση, ο μηχανισμός αποδόμησης καταστρέφει αυτές τις ιδέες και αντιπαραβάλει - κυρίως μέσα από την τεχνητή πολυπλοκότητα - την ανάγκη ύπαρξης μεγάλων σωτήρων, στοχαστών, τεχνοκρατών, ηγετών, λυτρωτών και πάει λέγοντας.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αποδόμησης της αλήθειας και σε αυτή τη διαδικασία φυσικά συμβάλουν τα μέγιστα οι άμεσα ενδιαφερόμενοι μαζί με το δίκτυο των ανθρώπων που έχουν δημιουργήσει για να φτάσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα που δεν είναι άλλα από την αύξηση και συντήρηση του βολικού, για αυτούς, ψέματος. 

Το κείμενο αυτό απευθύνεται σε όλους εκείνους οι οποίοι δεν αποτελούν τμήμα αυτού του άθλιου δικτύου και έχουν απλά πέσει θύματα αυτής της δόλιας τακτικής και προσπαθεί να θυμίσει κάτι που παλαιότερα ήταν αυτονόητο…

Πως δηλαδή « Υπάρχουν και οικουμενικές αλήθειες και μεγάλες ιδέες και η σύλληψη τους κατά βάση είναι απλή και ακλόνητη ». 

Επομένως για να συνειδητοποιήσουμε αυτές τις μεγάλες αλήθειες και την αξία τους δεν χρειάζονται οι γνώμες των ειδικών ή οι επεμβάσεις των πονηρών χρειάζεται μόνο η ανθρωπιά που χτίσαμε πάνω μας στα τόσα χρόνια ιστορίας. Το γεγονός ότι κάποιες από αυτές τις μεγάλες ιδέες ίσως πρέπει να βελτιωθούν ή να προσαρμοστούν δεν αναιρεί την ουσιώδη ύπαρξή τους και την τεράστια αξία τους.

Στην αναζήτησή τους συμβάλει περισσότερο η επιτυχία στο φύτεμα μιας ντοματιάς και η προσεκτική ανάγνωση ενός βιβλίου φιλοσοφίας. Χωρίς σχολιασμούς και δογματισμούς, χωρίς αποσπασματικές πληροφορίες που οδηγούν σε ημιμάθεια, χωρις πολλά σύνθετα λόγια και αναλύσεις αλλά με μόνο κίνητρο το ότι είμαστε άνθρωποι και η αλήθεια είναι κτήμα μας και δικαίωμά μας. 

Γιατί εν κατακλείδι αν το αποτέλεσμα αυτού του τεράστιου κόπου χιλιάδων ετών πολιτισμού για τη δημιουργία οικουμενικών ιδεών που είχε ως στόχο να τις κάνει απλές και πανανθρώπινες, αφεθεί στα χέρια της αποδόμησης, στο τέλος (σε εμάς τους πολλούς) θα μείνει ένα τίποτα γραμμένο σε εκατομμύρια χάρτινες και ψηφιακές σελίδες και σε εκείνους (τους λίγους), τα πάντα γραμμένα σε ένα μικρό εγχειρίδιο ψέματος…

Πηγή: http://www.artversion.eu/index.php?article49/h-apodomhsh-ths-alhtheias