Ερωτήματα μετά από μια ήττα

Του Βασίλη Ασημακόπουλου*

Το αποτέλεσμα των εκλογών, οι αδυναμίες και η επόμενη μέρα

Οι εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου είχαν, ουσιαστικά, το χαρακτήρα εκκαθάρισης των αντιμνημονιακών δυνάμεων από το Κοινοβούλιο. Γι’ αυτό και έλαβαν την έγκριση του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου (σε αντίθεση λ.χ. με τις διπλές εκλογές του 2012 ή το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015). Η επιχείρηση εκκαθάρισης επικεντρώθηκε στη μεταμόρφωση του ΣΥΡΙΖΑ και στην αναγκαία πολιτική νομιμοποίηση της μετάλλαξης αυτής με τη λαϊκή ψήφο. Δηλωτική επ’ αυτού είναι η σαφής αναφορά του Γιώργου Τσίπρα περί πολιτικής νομιμοποίησης του Μνημονίου, αμέσως μετά τις εκλογές.

Η εσπευσμένη διενέργεια των εκλογών ήταν δομικό στοιχείο της επιτυχούς κατάληξης της επιχείρησης εκκαθάρισης για τρεις, κυρίως, λόγους. 

Πρώτον, να μην έχει συνειδητοποιήσει ο ελληνικός λαός και ειδικότερα οι κυριαρχούμενες κοινωνικές τάξεις, στην πράξη, τα εξοντωτικά μέτρα του 3ου Μνημονίου. 

Δεύτερον, να μην προλάβουν να οργανωθούν οι προερχόμενες από τον ΣΥΡΙΖΑ αντιμνημονιακές πολιτικές δυνάμεις, που έδειξαν έμπρακτη διάθεση να μην υποταχθούν. Τρίτον, ο έτερος πόλος του μνημονιακού δικομματισμού να μην έχει ολοκληρώσει την σε κάθε περίπτωση αργόσυρτη μεταβατική του πορεία, έτσι ώστε να μην είναι σε θέση ν’ αμφισβητήσει την εκλογική πρωτοκαθεδρία του μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ. Στόχος ήταν το τέλος του αντιμνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ, του αντιφατικού πολιτικού μορφώματος που είχε αναδειχθεί ως αποτέλεσμα κυρίως της διετούς αντιμνημονιακής πάλης της περιόδου 2010-2012.

Με τα λόγια διαφόρων δημοσιολογούντων στα ΜΜΕ το βράδυ των εκλογών, ο κοινωνικός ΣΥΡΙΖΑ διέλυσε τον κομματικό. Ακριβώς η ίδια ορολογία είχε χρησιμοποιηθεί από τα ίδια κέντρα πριν μια 20ετία, κατά τη φάση ανόδου και κυριαρχίας των εκσυγχρονιστών στο ΠΑΣΟΚ. Η διαφορά ήταν ότι ο κινηματικός και ριζοσπαστικός χαρακτήρας του ΠΑΣΟΚ αποτελούσε ανάμνηση μιας μακρινής «ηρωϊκής» εποχής. Το ΠΑΣΟΚ ήταν ήδη ένα κρατικοποιημένο κόμμα, ένα γραφειοκρατικό κοινωνικό στρώμα αναπαραγόμενο μέσω του κράτους και των ΜΜΕ και παραδόθηκε χωρίς πολλές αντιστάσεις σ’ εκείνην την πολιτική ομάδα που εξασφάλιζε παραμονή στην εξουσία και κατοχή του κράτους, σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ που δεν είχε προλάβει να κρατικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, με την εξαίρεση ενός σημαντικού αριθμού μελών της Κ.Ε., καταστρατηγώντας εκτός των άλλων και το αρ. 27 παρ. 5 του Καταστατικού του.

Οι… επιπτώσεις του «ναι»

Τα γεγονότα εκτυλίχθηκαν γρήγορα, ως αποτέλεσμα του προχωρημένου βαθμού εσωτερίκευσης της εξάρτησης της χώρας, γι’ αυτό και έλαβαν δραματική μορφή την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 2015 στο επίπεδο του οργανωμένου ΣΥΡΙΖΑ, από τη βάση έως την κορυφή. Ένα βασικό ερώτημα, που καλείται να απαντήσει και η Λαϊκή Ενότητα μετά την εκλογική της αποτυχία, είναι γιατί το «όχι» του δημοψηφίσματος έγινε «ναι» χωρίς άμεσες πολιτικές επιπτώσεις για την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Κατά τη γνώμη μας αυτό οφείλεται κυρίως στο επίπεδο συνειδητοποίησης των κυριαρχούμενων τάξεων σε σχέση με τον ευρωμονόδρομο, στοιχείο για το οποίο η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ μόνο άμοιρη ευθυνών δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί. Απεναντίας, εμφύσησε τη λογική του ευρωμονοδρόμου στις κυριαρχούμενες κοινωνικές τάξεις, καθώς και η ίδια αποτελεί μια δεξιόστροφη απομίμηση της πολιτικής (σε αντίθεση με τη θεωρητική τομή) πρακτικής του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στην ΕΟΚ/Ε.Ε. Στο δίπολο της περιόδου 1981-1985 μεταξύ αντιιμπεριαλιστικής ρήξης/σοσιαλιστικής αλλαγής από τη μία και παραμονής στην ΕΟΚ και σοσιαλδημοκρατική αναδιανομή από την άλλη, ο Α.Π. παρέμεινε στον ευρωπαϊκό πόλο, μέσω της διεκδίκησης οικονομικών πόρων -τα περίφημα ΜΟΠ, που αργότερα ονομάστηκαν επιδοτήσεις, μετά κοινοτικά πακέτα, σήμερα ΕΣΠΑ κ.λπ.- αθετώντας την προεκλογική δέσμευση για διενέργεια δημοψηφίσματος και θέση για ειδική συμφωνία (1). Σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό το ίδιο συνέβη με την αιτιολόγηση της κύρωσης της Συνθήκης του Μάαστριχτ στην ομιλία του Α.Π. στη Βουλή (7ος/1992) (2). Είχε ήδη μεσολαβήσει ο αναθεωρητισμός του ΠΑΣΟΚ και ουσιαστικά η ρήξη του με τη θεωρία της εξάρτησης (22η Σύνοδος Κ.Ε. ΠΑΣΟΚ, 5ος/1987) (3). Καθόλου τυχαία, αποσπάσματα των δύο αυτών παρεμβάσεων του Α.Π. επιλέχθηκαν από την εφημερίδα Τα Νέα στο πρόσφατο σχετικό αφιέρωμα που επιμελήθηκε ο Κ. Λαλιώτης (4).

Το «όχι», συνεπώς, δεν προσλήφθηκε ως μια επιλογή ρήξης με την Ευρωζώνη, αλλά «καλύτερης» διαπραγμάτευσης, εμποτισμένης με την πρακτική της ανάθεσης, η οποία εξ αντικειμένου υφίσταται στην εκλογική διαδικασία, αλλά ήταν και πολιτική πρακτική του ΣΥΡΙΖΑ ήδη από την περίοδο 2013-2014, σε συνδυασμό με το συστηματικά τροφοδοτούμενο «χαμήλωμα» των προσδοκιών των κυριαρχούμενων τάξεων. Η αντίθεση με την «παλιά» πολιτική τάξη, ήταν υπαρκτή και αυτό επαληθεύτηκε στις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου. Μόνον που σύντομα θ’ αποδειχθεί μια επώδυνη αυταπάτη, καθώς η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί οργανικό κομμάτι του «παλιού» και της εσωτερίκευσης της εξάρτησης.

Το αποτέλεσμα της ΛΑ.Ε.

Παρ’ όλα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε σε σχέση με τις εκλογές τις 25/1/2015, 320.074 ψήφους (-14,25%), εκ των οποίων η Λαϊκή Ενότητα έλαβε σε κάθε περίπτωση λιγότερες από τις μισές (155.242 ψήφους). Το δεύτερο ερώτημα που αυτομάτως γεννιέται είναι γιατί η ΛΑ.Ε. δεν κατόρθωσε να εκφράσει εκλογικά ένα μεγαλύτερο τμήμα της εκλογικής διαρροής του ΣΥΡΙΖΑ, ασφαλώς οφειλόμενο στη βίαιη μνημονιακή του μεταμόρφωση και που αποδείχθηκε κρίσιμο μέγεθος για την τελική αδυναμία της να εισέλθει στη Βουλή. Κατά τη γνώμη μας αυτό οφείλεται στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά που έλαβε προεκλογικά το σχήμα.

Η Λαϊκή Ενότητα δεν κατόρθωσε να υπερβεί τους πολιτικο-οργανωτικούς όρους συγκρότησης μιας τριτοδιεθνιστικού χαρακτήρα τάσης εντός του κόμματος. Όταν ένα ιστορικό σχέδιο αποτυγχάνει δεν κλονίζονται μόνον οι κυρίαρχες εκδοχές του, αλλά και οι εσωκομματικές αντιπολιτεύσεις του. Ακόμα περισσότερο έδωσε την εντύπωση (όχι αβάσιμα) της μορφοποίησης αποκλειστικά προς την κατεύθυνση ενοποίησης κομμουνιστογενών σχηματισμών. Δεν χρειαζόμαστε ένα «καλό» ΚΚΕ ή ένα ΣΥΡΙΖΑ Β΄. Τα ψηφοδέλτια της ΛΑ.Ε., σε σημαντικό βαθμό, αποτύπωναν τη στενότητα της απεύθυνσης. Στο πλαίσιο αυτό δεν έγινε δεκτή η πρότασή μας για εναλλαγή των βουλευτών μετά τη συμπλήρωση ενός έτους θητείας. Τυχόν αποδοχή της θ’ αποτελούσε έμπρακτο δείγμα και σαφή υπόμνηση προς τους πολίτες, ιδιαίτερα εκείνους που εκδήλωναν έντονη τάση αποχής, μιας αντιγραφειοκρατικής μετωπικής δημοκρατικής συγκρότησης σε ρήξη με την προηγούμενη πολιτικο-οργανωτική εμπειρία τόσο του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και των κατεστημένων κομματικών δυνάμεων.

Επόμενη φυσιογνωμική αδυναμία της ΛΑ.Ε. ήταν η προγραμματική. Ενώ ίσως ήταν ο μόνος σχηματισμός ο οποίος όφειλε να έχει ανταγωνιστικό προεκλογικό πρόγραμμα απέναντι στις μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις που είχαν πρόγραμμα το 3ο μνημόνιο (ν. 4336/2015), η ΛΑ.Ε. δεν κατόρθωσε να παρουσιάσει πρόγραμμα, με αποτέλεσμα να μείνει μετέωρη η καταγγελία της μνημονιακής τρομοκρατίας περί δραχμής, καθώς δεν συνοδευόταν από συγκεκριμένη ανάλυση των σταδίων, όρων και προϋποθέσεων μετάβασης στο εθνικό νόμισμα, τι συνεπάγεται για τις δυνατότητες παραγωγικής ανασυγκρότησης, τα εισοδήματα των πολιτών, αλλά και τι σηματοδοτεί γεωπολιτικά για τη χώρα η συγκεκριμένη κατεύθυνση κ.λπ.(***)

Συμβολή στους αγώνες που έρχονται

Το αποτέλεσμα των εκλογών δίνει στην ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ χρόνο να διαχειριστεί τη μνημονιακή στροφή της και στους δανειστές τη συγκρότηση ενός μνημονιακού πολιτικού σκηνικού, με την κεντροαριστερή και κεντροδεξιά του εκδοχή. Το μνημονιακό καθεστώς δείχνει να σταθεροποιείται και να παγιώνεται πάνω στην εσωτερίκευση της ήττας, εκ μέρους των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων.

Όσες και όσοι από εμάς επιλέγουμε να σταθούμε ανταγωνιστικά και απέναντι στο νεοαποικιακό καθεστώς εξάρτησης της χώρας, εκποίησης του δημοσίου πλούτου και κοινωνικής εξαθλίωσης, οφείλουμε να εγκαταλείψουμε τους αναχωρητισμούς, τους ηγεμονισμούς, τις αυτοδικαιωτικές μας τάσεις, τις απόλυτες αλήθειές μας, ερμηνεύοντας την ήττα μας και συμβάλλοντας ενεργητικά στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες που είναι μπροστά μας.

Η Λαϊκή Ενότητα, με όλες τις αδυναμίες της, αποτέλεσε σ’ αυτή τη φάση μια ευκρινή σημαία του «όχι» στην υποταγή. Χρειάζεται επιμονή, υπομονή, μετωπική λογική και πρακτική.

Συνεχίζουμε…

ΣΗΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) Διακήρυξη κυβερνητικής πολιτικής-Συμβόλαιο με τον Λαό, Εκδ. ΚΕΜΕΔΙΑ ΠΑΣΟΚ 1981, σελ. 62.

(2) Μάρτος Δ., Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου : Το στοίχειωμα του νόθου ευρωπαϊσμού στο http://neosagonistis.org/2-neos-agonistis/181-dimopsifisma-5-iouliou-to-stoixeioma-tou-nothou-evropaismou, προσπέλαση στις 24-9-2015.

(3) Εισήγηση Α.Π. στην 22η Σύνοδο Κ.Ε. ΠΑΣΟΚ, περ. Σοσιαλιστική Θεωρία και Πράξη, τχ. 3ο/1987, σελ. 24 επ.

(4) Ανδρέας Παπανδρέου: Ένας ηγέτης από το μέλλον, εφημ. Τα Νέα, 5-6/9/2015.

*O Βασίλης Ασημακόπουλος είναι μέλος της Σ.Ε. Πρωτοβουλίας Αριστερών Σοσιαλιστών-Νέος Αγωνιστής

Πηγή: 

http://www.e-dromos.gr/erwthmata-meta-apo-mia-htta/#sthash.fjHFhR3I.dpuf

[οι υπογραμμίσεις δικές μου]

(***) ΣΧΟΛΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ: ...πρόγραμμα που το Ε.Πα.Μ. είχε επεξεργαστεί σε κάθε του λεπτομέρεια...Βεβαίως ο πατριωτισμός του Ε.Πα.Μ. ήταν "πολύς  και δεν μπορούσε να χωρέσει σε ενα ευρύτερο μέτωπο" που θα εξέφραζε πλατύτερα τη δυναμική του ΟΧΙ του Ιουλίου...