Το πρόβλημα της δημοκρατίας στον 21ο αιώνα

Του Κώστα Λάμπου

«Από τη στιγμή που ένας λαός εκλέγει αντιπροσώπους,

παύει να είναι ελεύθερος».

Ζαν-Ζακ Ρουσσώ

Η Δημοκρατία ως αντίληψη και τρόπος κοινωνικής συμβίωσης είναι τόσο παλιά όσο και η ανθρωπότητα. Τη συναντάμε με τη μορφή του ‘πρωτόγονου κομμουνισμού’ στο πολύ μακρινό παρελθόν της ανθρωπότητας σε όλο τον πλανήτη. Ως πολίτευμα εμφανίζεται, διαμορφώνεται και συμπληρώνεται σταδιακά στο πλαίσιο της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Με την κατάρρευση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ανακόπηκε η ολοκλήρωσή της ως άμεση δημοκρατία και μεταλλάχθηκε σε σύστημα ετεροπροσδιοριζόμενης διαχείρισης που γίνεται κυρίαρχο με την αστική επανάσταση και τη μορφή του αντιπροσωπευτικού αστικού κοινοβουλίου. 

Ως σύστημα διαχείρισης η αντιπροσωπευτική αστική δημοκρατία αποτελεί έκφραση συμβιβασμού των ανταγωνιζόμενων και θανάσιμα αλληλοεχθρευόμενων μερίδων του κεφαλαίου, ντόπιου και ξένου, και με αυτή την έννοια δεν είναι πια εξουσία του Δήμου, αλλά κράτος του κεφαλαίου, είναι μια αστική καπιταλιστική δημοκρατία. Εκφραστές των συμφερόντων των ανταγωνιζόμενων μερίδων του κεφαλαίου, σε επίπεδο κοινωνίας, είναι τα πολιτικά κόμματα που διεκδικούν την πολιτική διαχείριση των συμφερόντων του κεφαλαίου συνολικά, τα οποία για να εξασφαλίσουν τη νομιμοποίηση της αστικής δημοκρατίας, αναπτύσσονται από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά πτέρυγα του αστικού κοινοβουλίου. Πολιτικά κόμματα που διαφοροποιούνται σε ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα γι’ αυτό συναντάμε την αστική δημοκρατία συνοδευόμενη από πολλά και διαφορετικά κοσμητικά επίθετα, από τη βασιλευόμενη την προεδρική, την προεδρευόμενη ‘Δημοκρατία’, μέχρι τις στρατοκρατικές ‘δημοκρατίες της μπανανίας’, αλλά και τις λεγόμενες ‘σοσιαλιστικές και λαϊκές δημοκρατίες’. Διακηρυγμένος κεντρικός στόχος όλων των κομμάτων είναι το ‘καλό των εργαζόμενων, του λαού, της κοινωνίας, του έθνους, της πατρίδας’. 

Ανομολόγητος στόχος όμως είναι να υπηρετήσουν την κυρίαρχη και πρωτογενή εξουσία της οικονομικής ολιγαρχίας, δηλαδή του κεφαλαίου με αποτελεσματικότητα για να τους εμπιστευθεί το κεφάλαιο την κυβέρνηση, την πολιτική διαχείρισή του, γι’ αυτό και ως εκφραστές μερίδων του κεφαλαίου ανταγωνίζονται σκληρά για την επίτευξη του στόχους τους, για την αναρρίχησή τους στην κυβέρνηση. Χαρακτηριστικό όλων των, μετά την Άμεση Αθηναϊκή Δημοκρατία, αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών είναι το γεγονός της άσκησης της εξουσίας διά των ‘αντιπροσώπων’ και συνεπώς ερήμην της κοινωνίας. Στη διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας, από την Αθηναϊκή Δημοκρατία και μετά, η Δημοκρατία ανεξαρτητοποιείται από τον Δήμο και μένει μόνο κράτος χωρίς τον Δήμο και ενάντια σ’ αυτόν. Εκφυλίζεται σε μια αντιδημοκρατική-αντικοινωνική κοινοβουλευτική δικτατορία, σε ένα κρατικό σύστημα διαχείρισης των συμφερόντων μιας κοινωνικής μειονότητας, φτάνοντας, στις μέρες μας, σε σημείο όπου «η έννοια της Δημοκρατίας, άλλοτε άκρως ιερή για τους εργαζόμενους, να έχει γίνει σήμερα ύποπτη ή ακόμη και απεχθής στα μάτια ενός κομματιού, ολοένα αυξανόμενου, των ίδιων των εργαζομένων, φθάσαμε στο σημείο να απελευθερώνει στις τάξεις των εργαζομένων τέτοια βαθιά περιφρόνηση όσο και βίαιη εχθρότητα απέναντι στο δημοκρατικό σύστημα και τη συνταγματική του έκφραση, τον κοινοβουλευτισμό» [1].

Η μελέτη της ιστορίας της κοινωνικής εξέλιξης οδηγεί στο συμπέρασμα πως από την εμφάνιση της ατομικής ιδιοκτησίας, της πατριαρχικής οικογένειας, του κράτους και τη θρησκείας, και συνεπώς της διάσπασης της κοινωνίας στην τάξη των ιδιοκτητών-εξουσιαστών με στυλοβάτη τη θρησκευτική-εκκλησιαστική γραφειοκρατία και στο ‘συμπλήρωμά’ της, την τάξη των εξουσιαζόμενων προλετάριων, διαμορφώνονται σταθερά δυο αντιτιθέμενες αντιλήψεις για την έννοια και το περιεχόμενο της Δημοκρατίας. Η τάξη των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής και συνεπώς των εξουσιαστών της κοινωνίας υιοθέτησαν και εφάρμοσαν, και συνεχίζουν να εφαρμόζουν, με τη βία των θεσμών και των κατασταλτικών δυνάμεων, την πλατωνική-αριστοτελική αριστοκρατική αντίληψη για τη δημοκρατία, σε αντίθεση με την τάξη των εκάστοτε εξουσιαζόμενων που αγωνίζονταν και κάποιες φορές πραγμάτωναν κιόλας κάποια δημοκρατία του Δήμου, όμοια με, πολλές φορές και καλύτερη από, αυτήν της αρχαίας Αθήνας. 

Η μεγαλοπρεπής απάτη της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας«Όταν το πρόσωπο του τέρατος έχει πάψει να μας τρομάζει, τότε αυτόσημαίνει πως έχουμε αρχίσει πια να του μοιάζουμε».Μάνος Χατζηδάκης

Ο καπιταλισμός, ανατρέποντας τη φεουδαρχία στο πλαίσιο της οποίας οι μεγαλογαιοκτήμονες ασκούσαν ξεχωριστά ο καθένας την οικονομική εξουσία και ταυτόχρονα ασκούσαν σε συνεργασία με τον εκάστοτε μονάρχη την πολιτική διαχείριση σε βάρος της κοινωνίας, διατήρησε την αποκλειστικότητα της οικονομικής εξουσίας, αλλά την πολιτική διαχείριση την ανάθεσε στο αστικό κοινοβούλιο και στα πολιτικά κόμματα με τους επαγγελματίες πολιτικούς οι οποίοι προτείνονται ‘από τα πάνω’ για να ‘εκλεγούν από τους από κάτω’, παραπληροφορημένους ή απληροφόρητους, ως ‘εθνική αντιπροσωπεία’. Στη διαδρομή αυτού του θεσμού διαμορφώθηκε ένας ολόκληρος εσμός επαγγελματιών πολιτικών που συγκροτούν, ανασυγκροτούν, αποσυγκροτούν, εισέρχονται, εξέρχονται, επανέρχονται, αποχωρούν, μεταπηδούν από κόμματα σε κόμματα ολόκληρου του ιδεολογικού φάσματος, για να προσφέρουν, συμπολιτευόμενοι ή αντιπολιτευόμενοι, τις υπηρεσίες τους στους οικονομικά ισχυρούς, οι οποίοι συνήθως αναλαμβάνουν και το κόστος της εκλογής και επανεκλογής τους ως ‘αντιπροσώπων του λαού’ στο αστικό κοινοβούλιο. 

«Πέρα από την ποικιλομορφία της καπιταλιστικής δημοκρατίας, του παιχνιδιού μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, υπάρχει βαθιά συνάφεια ανάμεσα στις ομάδες που συμμετέχουν στη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας. Αν από τη μια πλευρά είναι αντίπαλα κόμματα με αντιτιθέμενες ιδεολογίες και συμφέροντα, από την άλλη συγκροτούν μια κάστα επαγγελματιών πολιτικών που στο όνομα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας καταλαμβάνουν διοικητικά αξιώματα, τα οποία σε μια δίκαιη τάξη πραγμάτων θα έπρεπε να ασκούν όλα τα μέλη της κοινωνίας. Οι νόμοι που διέπουν την καπιταλιστική δημοκρατία είναι αρκετά παρόμοιοι με εκείνους που καθορίζουν την οικονομική δυναμική του καπιταλισμού και με τον ίδιο τρόπο, κατά τον οποίο ο πλέον εχθρικός ανταγωνιστής μεταξύ των διάφορων αστών και καπιταλιστών δεν εμποδίζει τη θεώρησή τους ως μιας ομοιογενούς τάξης με κοινά ταξικά συμφέροντα, έτσι επίσης, και παρά τις πολλές λεκτικές μάχες που δίνονται μέσα στο κοινοβούλιο, ‘Tories ή Wigs’, χριστιανοδημοκράτες ή σοσιαλδημοκράτες, συντηρητικοί ή προοδευτικοί, κομμουνιστές ή αντικομμουνιστές είναι ενωμένοι με τον ομφάλιο λώρο της προνομιακής κοινωνικής τους κατάστασης. Τα κόμματα και οι πολιτικοί πάνε κι έρχονται, η δομική τους ηγεμονία όμως παραμένει. Υπάρχουν, βεβαιότατα, ορισμένες διαφορές ανάμεσα στη διαχείριση του ενός από το άλλο κόμμα, μακροπρόθεσμα όμως το ουσιώδες είναι το πολιτικό μονοπώλιο που όλοι αυτοί ασκούν από κοινού επί του πολιτικού σώματος» [2].

Το αντιδημοκρατικό σύστημα της ‘αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας’ στηρίζεται στην υποκατάσταση της κοινωνίας από τα κόμματα, τα οποία με τη σειρά τους στηρίζονται:

α. Σε μεσσιανικούς, ‘θεόσταλτους’ και γόνους από ‘ψηλά τζάκια’ υποτιθέμενους αναντικατάστατους ‘χαρισματικούς’ ηγέτες, κατασκευασμένους με ειδικές προδιαγραφές κατά κανόνα στα καλύτερα και φυσικά στα ακριβότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της καπιταλιστικής μητρόπολης, ή στους κλειστούς κομματικούς μηχανισμούς που δημιουργούν στον κομματικό σωλήνα και καθοδηγούν επαγγελματικά κομματικά στελέχη, κρατικούς ή κρατικοδίαιτους αξιωματούχους, ειδικευμένους στην παραπλάνηση και στη χειραγώγηση της Νεολαίας και των εργαζόμενων.

β. Στο μαύρο πολιτικό χρήμα [3] που τους διαθέτουν ξένες πολιτικά διαπλεκόμενες υπηρεσίες και στη συναλλαγή με διαπλεκόμενους οικονομικούς ομίλους, στο δημόσιο χρήμα που παράνομα το καταχρώνται ή ‘νόμιμα’ το αποδίδουν στον εαυτό τους ως κρατικές επιδοτήσεις, αλλά και στην αφανή επιχειρηματικότητα μέσω ‘παρένθετων’ προσώπων τόσο των κομμάτων όσο και των επαγγελματιών πολιτικών. Η οικονομική διαχείριση τόσο των εσόδων όσο και των εξόδων των πολιτικών κομμάτων είναι κατά κανόνα αδιαφανής, με αποτέλεσμα η πολιτική τους ως κυβέρνηση, αλλά και ως αντιπολίτευση, να είναι εξαρτημένη από τους αφανείς χρηματοδότες τους, οι οποίοι, για να ξαναχρηματοδοτήσουν την επόμενη εκλογική καμπάνια των κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών, θα πρέπει στο μεσοδιάστημα, μεταξύ δύο εκλογών, να έχουν βάλει στα ταμεία τους πολλαπλάσια ποσά από αυτά που διέθεσαν.

γ. Στον νεποτισμό και στην οικογενειοκρατία [4], με αποτέλεσμα τα παιδιά των πολιτικών να γίνονται κατά κανόνα πολιτικοί και κρατικοί αξιωματούχοι, όπως ακριβώς τα παιδιά των βιομηχάνων κληρονομούν την οικογενειακή βιομηχανία. Το αποτέλεσμα είναι ολόκληρη η κοινωνία να αιχμαλωτίζεται σε αντίστοιχες συντεχνιακές αντιλήψεις πολιτικής οικογενειοκρατίας, οι οποίες διαμορφώνουν, στα πλαίσια μιας ταξικής αγκύλωσης, κάστες εξουσιαστών και καταδικάζουν τα παιδιά των εργαζόμενων με σχέση εξαρτημένης εργασίας να καταλήγουν κατά κανόνα στην ίδια με των γονιών τους μισθωτή δουλεία.

δ. Στις διάφορες επαγγελματικές συντεχνίες, στα lobbies των μεγάλων οικονομικών συγκροτημάτων και στις πρεσβείες των χωρών που έχουν οικονομικά, γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα στη χώρα και στην ευρύτερη περιοχή, στελέχη των οποίων γράφουν άμεσα ή έμμεσα τα κομματικά και τα κυβερνητικά προγράμματα, υπαγορεύουν και συντάσσουν τα βασικά νομοσχέδια, ακόμα και τους ίδιους τους θεμελιακούς νόμους (συντάγματα) σύμφωνα με τα συμφέροντα των συντεχνιών, του μεγάλου κεφαλαίου [5] και των ηγεμονικών δυνάμεων.

ε. Στην ανοχή της κοινωνίας η οποία συναρτάται,

  ε1. με την κρατική τρομοκρατία, τον εξουσιαστικό Φόβο, την καλλιέργεια των προκαταλήψεων, ‘των νεκρών παραδόσεων’, της προγονολατρείας και της πατριδοκαπηλείας, που τυφλώνουν τους ζωντανούς,

  ε2. με τη χρησιμοποίηση του σκοταδισμού και της άγνοιας που αναπαράγουν τα θρησκευτικά-εκκλησιστικά και τα εξουσιαστικά-κρατικά-κομματικά ιερατεία με τη βοήθεια των διαπλεκόμενων Μέσων Μαζικής ‘Ενημέρωσης’,

  ε3. με τη συστηματική υπονόμευση της αυτοπεποίθησης και της επαφής με την πραγματικότητα, προκαλώντας σύγχυση, ανασφάλεια, άγχος και συχνά πανικό, που οδηγούν τους Πολίτες σε παραίτηση, μοιρολατρία, σε ατομική ιδιωτία και σε κοπαδικές συλλογικές πολιτικές συμπεριφορές και επιλογές αντίθετες των πραγματικών συμφερόντων της χώρας της κοινωνίας και των ίδιων των εργαζόμενων και

    ε4. με την πνευματική παραμόρφωση, την οικονομική και πολιτική εκμετάλλευση και σε τελική ανάλυση με την κοινωνική αλλοτρίωση των πολιτών από τα αστικά κόμματα και τις εξουσιαστικές ‘πρωτοπορίες’, τα οποία, ως δομικά στοιχεία της αστικής δημοκρατίας, συμβάλλουν στην υποβάθμιση των πολιτών σε καταναλωτές όχι μόνο των ‘αγαθών’ της ψευδαίσθησης της καπιταλιστικής ευημερίας αλλά και διάφορων εξουσιαστικών ιδεολογιών[6], που τους εκφυλίζουν σε οπαδικές αλληλοσπαρασσόμενες αγέλες θρησκευόμενων φανταμενταλιστών, ποδοσφαιρόφιλων χουλιγκάνων και κομματικών κλακαδόρων.

Αντιπροσωπευτική δημοκρατία σε τελική ανάλυση σημαίνει: Πολίτες μεταλλαγμένοι σε οπαδούς, σε ‘ψηφοφόρους’ που δέχονται ως διαφάνεια τις διαφανείς κάλπες και ως δημοκρατία το αλλοτριωτικό ‘ανήκειν’ σε κάποια θρησκεία ή αίρεση, σε κάποια ποδοσφαιρική ομάδα ή ‘θύρα’ και σε κάποιο πολιτικό κόμμα ή φράξια και την ανά τετραετία ‘επιλογή’ μεταξύ των από τα πάνω σε σκοτεινά γραφεία χρισμένων, με ανούσιες κομματικές διαδικασίες και με εντυπωσιακές εκλογικές τελετουργίες νομιμοποιημένων υποψηφίων [7].

Και όταν σε συνθήκες παρακμασμένου καπιταλισμού η αντιπροσωπευτική δημοκρατία του κεφαλαίου δεν λειτουργεί και οι ψηφοφόροι μεταβάλλονται σε Πολίτες που διεκδικούν όλα όσα τους ανήκουν, τότε το κεφάλαιο και τα από αυτό κινούμενα ΜΜΕ κατασκευάζουν ‘ηγέτες’ και νέα ‘προοδευτικά’ κόμματα για τη διασπορά ψευδαισθήσεων περί διεύρυνσης και εμβάθυνσης της αστικής δημοκρατίας και απόδοσης κοινωνικής δικαιοσύνης. Κι όταν ξεφτίσει κι αυτή η ψευδαίσθηση τότε το κεφάλαιο κινεί τους σκληρούς βραχίονες του συστήματος και αντικαθιστά, για όσο διάστημα χρειαστεί, την ‘εικονική δημοκρατία’ του, δηλαδή την ‘κοινοβουλευτική δικτατορία’ του με κάποια ‘κυβέρνηση τεχνοκρατών’ και στην ανάγκη με στρατιωτική χούντα ή ακόμα και με ένα νομιμοποιημένο μέσα από εκλογές φασιστικό καθεστώς, μέχρι να τους ξαναβάλει στην καπιταλιστική στρούγκα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Η Μεγάλη Πορεία της Ανθρωπότητας προς την Αταξική Δημοκρατία

«Μπορούν να υπάρξουν, έχουν υπάρξει, και ελπίζουμε πως θα υπάρξουν πάλι κοινωνίες δίχως κράτος, δηλαδή, δίχως ιεραρχικά οργανωμένο γραφειοκρατικό μηχανισμό, διαχωρισμένο από την κοινωνία και κυρίαρχο. Το κράτος είναι ένα ιστορικό δημιούργημα».

Κορνήλιος Καστοριάδης

Η έννοια της Δημοκρατίας, όπως είναι γνωστό, ετυμολογικά σημαίνει την ‘εξουσία, τη δύναμη, το κράτος, του Δήμου’. Όμως το τι σημαίνει εξουσία, δύναμη, κράτος του Δήμου και το τι σημαίνει Δήμος, ως ιστορικά προσδιοριζόμενες κατηγορίες, δεν είναι έννοιες στατικές, αλλά έννοιες και καταστάσεις δυναμικές, πράγμα που σημαίνει πως δυναμική είναι και η έννοια της Δημοκρατίας και συνεπώς εξελίσσεται. Αυτός είναι και ο λόγος που η έννοια της Δημοκρατίας γίνεται διαφορετικά κατανοητή σε διαφορετικές εποχές και σε διαφορετικούς χώρους, αλλά και από διαφορετικούς λαούς και ανθρώπους, πράγμα που εκφράστηκε με τους πάμπολλους επιθετικούς προσδιορισμούς που τη συντροφεύουν [8]. Το αποτέλεσμα είναι όλοι να μιλάμε για δημοκρατία, αλλά ο καθένας να εννοεί διαφορετικό πράγμα από τον άλλον. Μια απόλυτη σύγχυση, που καταλήγει στη βαβελοποίηση της έννοιας της Δημοκρατίας, η οποία προσπαθεί να απαλλαχθεί από τα περιττά φτιασιδώματα, που την αναιρούν και να αποκαλύψει το ουσιαστικό της περιεχόμενο.

Κυρίαρχη αντίληψη στον σχετικό περί δημοκρατίας διάλογο τείνει, τελευταία, να γίνει η έννοια της ‘άμεσης δημοκρατίας’, η οποία επικεντρώνεται στην αμεσότητα της άσκησης της εξουσίας από τον ίδιο τον Δήμο, ως κοινωνική αυτοδιεύθυνση, ως Αυτεξουσία, και όχι μέσω εκλεγμένων, από κάποιο άμορφο και χειραγωγημένο εκλογικό σώμα, αντιπροσώπων. Βέβαια, και παρά το γεγονός πως με την έννοια της άμεσης δημοκρατίας γίνεται ένα βήμα μπροστά προς το ξεκαθάρισμα της σύγχυσης, παραμένει εν τούτοις περιθώριο για αυθαίρετες ερμηνείες, με αποτέλεσμα η έννοια ‘άμεση δημοκρατία’ να νοείται, και συχνά συνειδητά να παρανοείται, ως ένα τυπικό σημαινόμενο διαδικαστικό ζήτημα περιοδικής συμμετοχικότητας στις εκλογές όπως το εννοεί η νεοφιλελεύθερη πρόταση. Ή τυπικήςσυμμετοχικότητας στις αποφάσεις όπως το σερβίρει η σοσιαλδημοκρατική πρόταση. Ή ‘αμεσοδημοκρατικής’ δημοψηφισματικής συμμετοχής σε δευτερεύουσας-τριτεύουσας σημασίας αποφάσεις, όπως συμβαίνει στην κλεπτοαποδόχο ελβετική κεφαλαιοκρατία [9]. ή τέλος της συμβουλευτικής δημοκρατίας, όπως το πλασάρει αδιευκρίνιστα το νέο ισπανικό αρχηγικό μόρφωμα Podemos [10]. Στην αντίληψη όμως του Δήμου, δηλαδή του Λαού, δηλαδή των εργαζόμενων, όπως αυτή διαμορφώνεται στην ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας, η έννοια της δημοκρατίας είναι, ως σημαίνον, ταυτισμένη με την κοινωνική ισότητα, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ειρήνη και τελικά με την περισσότερο ή λιγότερο συνειδητοποιημένη έννοια της αταξικότητας της κοινωνίας [11].

Αντίθετα, στην Άμεση Δημοκρατία η αμεσότητά της αντικατοπτρίζει το γεγονός πως η οικονομία δεν βρίσκεται υπό ιδιωτικό-διαμεσολαβητικό έλεγχο, αλλά, με την κοινωνικοποίηση ολόκληρης της παραγωγικής βάσης της κοινωνίας, η οικονομία βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο της ίδιας της αμεσοδημοκρατικά συγκροτημένης κοινωνίας, με αποτέλεσμα την κατάργηση κάθε μορφής εξουσιαστικής διαμεσολάβησης και συνεπώς κάθε εκμεταλλευτικής εξουσίας, προϋπόθεση για την οικοδόμηση μιας αυτοδιευθυνόμενης κοινωνίας της ισοκατανομής, της κοινωνικής ισότητας και της ελευθερίας. Ο αστικός κοινοβουλευτισμός, η αστική δημοκρατία του κεφαλαίου στην σημερινή εποχή, στον 21ο αιώνα, σε συνθήκες μανιακής καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης δεν υπόσχεται τίποτα από αυτά, δεν μπορεί να προσφέρει πια ούτε μια μικρή ελπίδα στην εργαζόμενη κοινωνία-ανθρωπότητα, ούτε και με την απατηλή μορφή της ‘αριστερής διακυβέρνησης’ που τάχα θα εξορθολογήσει και θα ηθικοποιήσει το από τη φύση και θέση κλεπτοκρατικό καπιταλιστικό σύστημα.

Η ελπίδα, που προσφέρει η αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία με την εναλλαγή των κομμάτων στην πολιτική διαχείριση των συμφερόντων του κεφαλαίου, είναι τελικά μια παγίδα που κάνει τους ανθρώπους να παραιτούνται από τη διεκδίκηση να καταργήσουν τον καπιταλισμό και να πάρουν την τύχη τους, την κοινωνία τους και το μέλλον τους στα χέρια τους, πράγμα που σημαίνει πως η κοινωνία ως εκλογικό σώμα, δεν μπορεί τελικά να περιμένει τίποτα ούτε από τις εξουσιαστικές πρωτοπορίες που βολεύονται στο ρόλο της ‘αριστεράς’ του αστικού κοινοβουλίου, την οποία το κεφάλαιο τη χρησιμοποιεί στην αντιπολίτευση για νομιμοποίηση της αστικής δημοκρατίας και στην ανάγκη ως κυβερνητική παρένθεση για την απενοχοποίηση και την αναβάπτιση των συντηρητικών πολιτικών κομμάτων. Γι’ αυτό το κεφάλαιο δεν φοβάται την καθεστωτική, την αστική αριστερά, αλλά την αριστερή κοινωνία, την οποία τελικά, και παρά τις όποιες καλοπροαίρετες ατομικές προθέσεις και τις καλογραμμένες υποκριτικές κομματικές διακηρύξεις, υπονομεύουν όλες οι εκδοχές της σοσιαλδημοκρατικής και της τριτοτεταρτοδιεθνιστικής αριστεράς που εγκλωβίζονται σε ιδεοληψίες του 19ου και του 20ου αιώνα και καλλιεργούν ψευδαισθήσεις στην κοινωνία για το ρόλο του αστικού κοινοβουλίου.

Οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο πως δεν έχει νόημα να τρέχουν ως θρησκευτική ακολουθία πίσω από κόμματα και εξουσιαστικές πρωτοπορίες που υπόσχονται καλύτερες μέρες μέσω του αστικού κοινοβουλίου. Γι’ αυτό αρχίζουν να συγκροτούνται σε αυτόνομους και αυτενεργούς πυρήνες, συλλογικότητες, δίκτυα και δράσεις που δεν περιορίζονται στην λεκτική άρνηση του καπιταλισμού, αλλά διαμορφώνουν με αυτοπεποίθηση, με επιμονή και υπομονή την κοσμοαντίληψη της κοινωνικής ισότητας και της κοινωνικής αυτοδιαχείρισης. Είναι αυτά τα αμεσοδημοκρατικά αυτοδιαχειριστικά κύτταρα του καινούργιου καλύτερου κόσμου, που γεννιέται μέσα στον παλιό που παρακμάζει και πεθαίνει, τα οποία σταδιακά και σταθερά και στο βαθμό που θα αναπτύσσονται σε πλάτος και σε βάθος θα διαμορφώσουν τους όρους της πνευματικής, ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής αυτονομίας των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, που συγκροτούνται σε αριστερή-ουμανιστική κοινωνία, σε υποκείμενο της ιστορίας του 21ου αιώνα, η οποία θα αχρηστέψει το κεφάλαιο ως κοινωνική σχέση εξουσίας των λίγων πάνω στους πολλούς και θα ολοκληρώσει το μετασχηματισμό της ταξικής σε αταξική κοινωνία. Άλλη αριστερή πρόταση για τον αφοπλισμό και την κατάργηση του καπιταλισμού δεν υπάρχει, παρά ως εξουσιαστική φάρσα και ως κοινωνική τραγωδία.

[1] Adler Max, Démocratie et conseils ouvriers, Maspero, Paris, 1967, αναφέρεται στο Μήτας Στέργιος, «Αστική δημοκρατία και κοινωνική δημοκρατία», http://www.rednotebook.gr

[2] Sana Helleno, Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης και οι εχθροί της, Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, Αθήνα χ.χ., σ. 17.

[3] Βλέπε αναλυτικά, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής, Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σ. 290-340.

[4] «Οι καπιταλιστικές δημοκρατίες δεν είναι μόνο ένα περίκλειστο άβατο στην υπηρεσία της μεγάλης δόξας και απόλαυσης μιας ελίτ επαγγελματιών πολιτικών, αλλά κι ένα σύστημα του οποίου το ‘modus operandi’ είναι μια διαρκής πηγή χειραγώγησης, εξαπάτησης, ψεύδους, δημαγωγίας, ρητορείας και κάθε είδους παγίδας», Sana Helleno, Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης..., ό.π., σ. 20.

[5] «Τα αστικά κοινοβούλια ζουν υπό τη διαρκή πολιορκία πολυάριθμων μισθοδοτούμενων ομάδων πίεσης, των ‘lobbies’. Ο διάλογος μεταξύ των βουλευτών και των εκλογέων αντικαθίσταται από τους κεκλεισμένων των θυρών χειρισμούς μεταξύ των πρώτων και των στελεχών των ‘lobbies’, τα οποία βρίσκονται στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου», Sana Helleno, Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης..., ό.π., σ. 22.

[6] Το αναγκαίο ξεπέρασμα των οποίων, όπως παρατηρεί ο Georg Lukacs, ως προϋπόθεση για την κοινωνική απελευθέρωση των εργαζόμενων, θα μπορέσει να συμβεί στα πλαίσια μιας μακράς διαδικασίας ατομικής και συλλογικής αυτομόρφωσης, η οποία θα είναι τόσο δυσκολότερη όσο περισσότερο αναπτυγμένοι θα είναι σε μια χώρα ο καπιταλισμός και ο αστικός πολιτισμός, άρα και περισσότερο θα έχουν επηρεαστεί ιδεολογικά οι εργαζόμενοι από τις καπιταλιστικές αντιλήψεις και τις αντίστοιχες μορφές διαβίωσης. Η απελευθέρωση των εργαζόμενων δεν αποτελεί μόνο πολιτισμικό πρόβλημα. Χωρίς τη μέγιστη αξιοποίηση των πνευματικών ικανοτήτων των εργαζόμενων, αυτοί δεν θα μπορέσουν ποτέ να είναι σε θέση να θέσουν τέλος στην ηγεμονία του κεφαλαίου και να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα σύμφωνο με τα ιδανικά και τα συμφέροντά τους, βλέπε σχετικά Lukacs Georg, Geschichte und Klassenbewustsein, Neuwied/Berlin 1970, σελ. 441 κ. επ.

[7] «Κάθε ακαλλιέργητος άνθρωπος είναι καταδικασμένος να πέφτει θύμα της δημαγωγίας και της χειραγώγησης των επαγγελματιών του ψεύδους», Sana Helleno, Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης..., ό.π., σ. 23-24.

[8] Βλέπε σχετική έρευνα στο περιοδικό Πολίτες, τεύχος 22/ Γενάρης 2011, σ. 14-21.

[9] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Μύθος και πραγματικότητα της Ελβετικής ‘Άμεσης Δημοκρατίας’, ΠΟΛΙΤΕΣ, τεύχος 42/Οκτώβρης-Νοέμβρης 2013

[10] Γεωργιλάς Θάνος, Συμβουλευτική δημοκρατία και το δικαίωμα της εκπροσώπησης ή αλλιώς πως «μπορούμε» να αναζωογονήσουμε την ολιγαρχία, http://eagainst.com/articles/podemos-comments-are-free/

[11] Βλέπε αναλυτικά στο: Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2012.

[12]  Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη  2013.

[13] Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την ουσία των μεγάλων κοινωνικών συγκρούσεων αν δε συνειδητοποιήσουμε πως, «υπάρχουν δυο θεμελιώδεις ιστορικές αντιλήψεις: η ελληνική και η εβραϊκή…», Sana Heleno, Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης…, ό.π., σ. 62.

[14] Ό.π., σ. 38-39.

[15] Ό.π., σ. 46.

Πηγή:http://www.artversion.eu/index.php?article71/democracy-problem