Αλλαγή

Του Βασίλη Βιλιάρδου

«Ο άνθρωπος πρέπει να δει πως τίποτα δεν είναι πραγματικό, αλλά ότι τα πάντα γίνονται συνεχώς και αλλάζουν. Τίποτα δεν μένει στάσιμο – όλα γεννιούνται, αναπτύσσονται και πεθαίνουν. Τη στιγμή ακριβώς που ένα πράγμα φτάνει στο αποκορύφωμα του, αρχίζει να παρακμάζει – ο φυσικός νόμος του ρυθμού λειτουργεί αδιάκοπα.

Δεν υπάρχει πραγματικότητα – σε τίποτα δεν συναντάται μόνιμη ποιότητα, σταθερότητα ή υλικότητα. Τίποτα δεν μένει σταθερό, όλα αλλάζουν. Ο άνθρωπος πρέπει να δει ότι όλα τα πράγματα πηγάζουν από άλλα και διαλύονται μέσα σε άλλα.

Είναι μία αδιάκοπη δράση ή αντίδραση, εισροή ή εκροή, σύνθεση ή αποσύνθεση, δημιουργία ή καταστροφή – γέννηση, ανάπτυξη και θάνατος. Τίποτα δεν είναι πραγματικό και τίποτα δεν διαρκεί, εκτός από την αλλαγή. Τα πάντα «ρέουν», δεν μπορεί κανείς να μπει δύο φορές στο ίδιο ποτάμι, όλα έχουν το αντίθετο τους, αυτοαναιρούμενα, όπως έγραφε ο Ηράκλειτος – ο φιλόσοφος της διαρκούς, αέναης αλλαγής«.

Από την παραπάνω οπτική γωνία, τα πράγματα αποκτούν ένα εντελώς διαφορετικό νόημα – το οποίο όμως πολύ σπάνια μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε, επειδή ασχολούμαστε κυρίως με την κάλυψη των αναγκών που νομίζουμε ότι έχουμε. Μία από αυτές είναι η ασφάλεια, ένα βασικό σημείο του πολιτισμού μας – οι πολλαπλές ανάγκες ασφάλειας, τις οποίες θεωρούμε ουσιαστικές, απαραίτητες, σχεδόν υποχρεωτικές.

Πρόκειται φυσικά για «εθισμούς», τους οποίους μαθαίνουμε να υπηρετούμε από άλλους ενήλικες – από τους γονείς, από τους συγγενείς, από το περιβάλλον μας, από όλους αυτούς που είναι εθισμένοι στις ανάγκες ασφάλειας.

Στα πλαίσια αυτά πιστεύουμε πως η συσσώρευση πραγμάτων είναι απαραίτητη, πως η «συλλογή» σπουδαίων γνωριμιών είναι αναγκαία, πως ο καθορισμός στόχων είναι υποχρεωτικός, πως τα πολλά χρήματα μας κάνουν ασφαλείς – χωρίς ποτέ να θέσουμε το ερώτημα στον εαυτό μας, εάν όλα αυτά έχουν εκείνο το νόημα, το οποίο μας επιβάλλουν.

Έτσι, «ξυπνάμε σαν άγγελοι αλλά κοιμόμαστε σαν δαίμονες, επειδή όλη την ημέρα τρέχουμε πίσω από την ασφάλεια μας«, όπως πολύ σωστά τονίζουν όλοι όσοι αντιστέκονται στον εθισμό.

Πως είναι δυνατόν όμως να επιθυμούμε ασφάλεια και σταθερότητα, όταν ζούμε σε έναν κόσμο που τίποτα δεν είναι δεδομένο και που όλα διαρκώς αλλάζουν; Δεν είναι αυτή η αιτία που μετατρεπόμαστε σε ανόητους δούλους εκείνων, οι οποίοι μας υπόσχονται ασφάλεια και σταθερότητα, γνωρίζοντας πως αφενός μεν είναι ανέφικτη, αφετέρου πως η «ανεφικτότητα» αυτή είναι εν γνώσει μας;

Περαιτέρω, θεωρούμε επίσης αναγκαία, ουσιαστική, απαραίτητη, την ικανοποίηση των αισθησιακών μας αναγκών – όπου και εδώ όσα περισσότερα έχουμε, τόσο περισσότερα επιθυμούμε. Ποτέ δεν έχουμε λοιπόν αρκετά πράγματα – αρκετή διασκέδαση, αρκετή προσοχή εκ μέρους των άλλων, αρκετή αγάπη, αρκετή ενθάρρυνση ή αρκετά κίνητρα.

Αυτό λοιπόν που καταφέρνουμε είναι να δημιουργούμε συνεχώς νέες ανάγκες, διευρύνοντας ή πολλαπλασιάζοντας τις υφιστάμενες – παρά το ότι γνωρίζουμε πως αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος, για να χάσουμε εντελώς την ελευθερία μας ή για να παραμένουμε σκλαβωμένοι (με την ευρύτερη σημασία της λέξης).

Εάν όμως αποδεχθούμε το αυτονόητο, το ότι δηλαδή η αλλαγή και η αστάθεια αποτελούν τη βασική κινητήρια δύναμη της ζωής, ενώ οι ανάγκες δημιουργούν σκλάβους, τότε θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από την παγίδα – να αποκτήσουμε το μεγαλύτερο αγαθό που θα μπορούσαμε ποτέ να επιθυμήσουμε: την ισορροπημένη, αέναη ευτυχία.

Ολοκληρώνοντας, επειδή στα πλαίσια της δημιουργίας και ικανοποίησης διαφόρων αναγκών «θεοποιούμε» τη μόρφωση, χωρίς να διακρίνουμε την τεράστια διαφορά της από την καλλιέργεια, η οποία δεν την απαιτεί, ούτε την προϋποθέτει, θεωρούμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε ένα ακόμη απόσπασμα ενός βιβλίου – το εξής:

«Είμαι ένας άνθρωπος που επέζησε από στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τα μάτια μου είδαν πράγματα που δεν έπρεπε να τα δει ποτέ κανείς. Θαλάμους αερίων, κατασκευασμένους από σπουδασμένους μηχανικούς. Παιδιά δηλητηριασμένα από μορφωμένους γιατρούς.

Γυναίκες και μωρά να πυροβολούνται και να σκοτώνονται από καθηγητές Γυμνασίου και Πανεπιστημίου. Αυτή είναι η αιτία, για την οποία είμαι επιφυλακτικός απέναντι στη μόρφωση. Η παράκληση μου είναι η παρακάτω:

Βοηθήστε τους φοιτητές σας να είναι άνθρωποι. Δεν πρέπει ποτέ οι προσπάθειες σας να παράγουν μορφωμένα τέρατα, εξειδικευμένους ψυχοπαθείς, εκπαιδευμένους Eichmann. Η ανάγνωση και η γραφή, η ορθογραφία, η ιστορία και η αριθμητική είναι σημαντικά, μόνο εάν χρησιμεύουν για να γίνουν άνθρωποι οι μαθητές σας«.

Όταν διδάσκουμε λοιπόν τους ανθρώπους τα πάντα, εκτός από το πιο ουσιαστικό, από το τι είναι ζωή, το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, το πώς να είσαι άνθρωπος, καθώς επίσης το πόσο τιμητικό είναι να το λες, δεν καταφέρνουμε απολύτως τίποτα.

Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από το ότι, ο πλανήτης οδηγείται ακόμη μία φορά σε μία παγκόσμια σύρραξη - έχοντας ενδιάμεσα βιώσει αιματηρούς τοπικούς, διακρατικούς και εμφυλίους πολέμους, μεγάλες κοινωνικές αναταραχές και τρομακτικές εξεγέρσεις.

Το χειρότερο δε όλων, κανένας λαός δεν διαδηλώνει και δεν εξεγείρεται εναντίον αυτών που οδηγούν τον πλανήτη ακόμη μία φορά στην καταστροφή – όταν εκατομμύρια ξεχύνονται στους δρόμους, εάν θιχτούν κάποια οικονομικά συμφέροντα ή κεκτημένα τους (έως ότου φυσικά το συνηθίσουν).

Πηγή:http://viliardos.analyst.gr/?p=867

Οι υπογραμμίσεις δικές μου