Ναρκισσιστές και Ψυχοπαθητικοί Ηγέτες

Δύο κεφάλαια από το δοκίμιο:

"Narcissistic And Psychopathic Leaders"

του Sam Vaknin, Ph.D.

Μετάφραση: Μάρα Λεβίδη

1.     Ο Ναρκισσιστής ηγέτης

Ο ναρκισσιστής ή ψυχοπαθητικός ηγέτης αντιπροσωπεύει την κορυφή και αποτελεί την προσωποποίηση της κουλτούρας και του πολιτισμού της εποχής του. Είναι πιθανό να αναρριχηθεί στην κορυφή σε ναρκισσιστικές κοινωνίες. Ο κακοήθης ναρκισσιστής εφευρίσκει και στη συνέχεια προβάλλει έναν ψεύτικο, πλασματικό εαυτό που ο κόσμος φοβάται, ή θαυμάζει. Ο ίδιος έχει ισχνή αντίληψη για την πραγματικότητα και αυτή επιδεινώνεται περαιτέρω από τις παγίδες της εξουσίας.

Οι μεγαλειώδεις αυταπάτες και φαντασιώσεις παντοδυναμίας και παντογνωσίας του ναρκισσιστή υποστηρίζονται από την πραγματική εξουσία και την προτίμηση του ναρκισσιστή να περιβάλλεται από δουλοπρεπείς συκοφάντες. Η προσωπικότητα του ναρκισσιστή βρίσκεται σε τόσο επισφαλή ισορροπία που δεν μπορεί να ανεχθεί ούτε καν έναν υπαινιγμό κριτικής και διαφωνίας.

Οι περισσότεροι ναρκισσιστές είναι παρανοϊκοί και υποφέρουν από έμμονες ιδέες (π.χ. έχουν την ψευδαίσθηση ότι τους εμπαίζουν ή τους κουτσομπολεύουν χωρίς να συμβαίνει αυτό). Έτσι, οι ναρκισσιστές θεωρούν συχνά τους εαυτούς τους ως «θύματα καταδίωξης».

Ο ναρκισσιστής ηγέτης καλλιεργεί και ενθαρρύνει μια λατρεία προσωπικότητας με όλα τα χαρακτηριστικά μιας θεσμικής θρησκείας: ιεροσύνη, τελετές, τελετουργίες, ναούς, λατρεία, κατήχηση, μυθολογία. Ο ηγέτης είναι ο ασκητής άγιος αυτής της θρησκείας. Αυτός μοναχικά αρνείται στον εαυτό του τις επίγειες απολαύσεις (ή έτσι ισχυρίζεται), προκειμένου να είναι σε θέση να αφιερώσει τον εαυτό του ολοκληρωτικά στην αποστολή του. Ο ναρκισσιστής ηγέτης είναι ένας τερατώδης ανεστραμμένος Ιησούς, που θυσιάζει τη ζωή του και απαρνείται τον εαυτό του έτσι ώστε να ωφελήσει τους ανθρώπους του, τον λαό του - ή την ανθρωπότητα στο σύνολό της.

Με το να ξεπερνάει και να καταστέλλει την ανθρωπιά του, ο ναρκισσιστής ηγέτης γίνεται μια διαστρεβλωμένη εκδοχή του "Υπεράνθρωπου" του Νίτσε. Πολλοί ναρκισσιστές και ψυχοπαθητικοί ηγέτες είναι όμηροι των αυτο-επιβαλλόμενων αυστηρών ιδεολογιών. Οι ίδιοι φαντάζονται τον εαυτό τους ως πλατωνικούς «φιλόσοφους - βασιλιάδες». Έχοντας έλλειψη ενσυναίσθησης, αντιμετωπίζουν τους υπηκόους τους όπως ένας  κατασκευαστής τις πρώτες ύλες του, ή ως κάποιες απαραίτητες παράπλευρες απώλειες μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι (για να κάνεις ομελέτα, πρέπει να σπάσεις αυγά, όπως λέει η αγαπημένη τους παροιμία).

Αλλά το να είναι κάποιος απ-άνθρωπος ή υπερ-άνθρωπος, σημαίνει επίσης ότι είναι α-σεξουαλικός και ανήθικος. Υπό αυτή την περιορισμένη έννοια, οι ναρκισσιστές ηγέτες είναι μεταμοντέρνοι και ηθικοί σχετικιστές. Προβάλλουν στις μάζες ένα ανδρόγυνο σχήμα και το ενισχύουν, είτε προκαλώντας την λατρεία του γυμνού και όλων των «φυσικών» πραγμάτων - είτε καταστέλλοντας έντονα αυτά τα συναισθήματα. Αλλά αυτό που εννοούν ως "φύση" δεν έχει καμία σχέση με την φύση.

http://gorgelink.org/vaknin/narcissistleader.pdf

Ο ναρκισσιστής ηγέτης προτείνει πάντα μια αισθητική της παρακμής και του κακού, προσεκτικά ενορχηστρωμένη και τεχνητή - αν και δεν γίνεται αντιληπτή με αυτόν τον τρόπο από τον ίδιο ή από τους οπαδούς του. Η ναρκισσιστική ηγεσία έχει να κάνει με αναπαραγόμενα αντίγραφα, όχι πρωτότυπα. Πρόκειται για τη χειραγώγηση συμβόλων και όχι για πραγματικό αταβισμό ή πραγματικό συντηρητισμό.

Με λίγα λόγια: Η ναρκισσιστική ηγεσία έχει να κάνει με το θέατρο και όχι με τη ζωή. Για να απολαύσετε το θέαμα (και να απορροφηθείτε από αυτό), ο ηγέτης της αίρεσης/λατρείας απαιτεί την αναστολή της κρίσης και την επίτευξη της απώλειας ταυτότητας και της αίσθησης της πραγματικότητας. Σε αυτό το ναρκισσιστικό «Δράμα», η κάθαρση ισοδυναμεί με την αυτο-ακύρωση. Ο ναρκισσισμός ισοδυναμεί με μηδενισμό, όχι μόνο λειτουργικά ή ιδεολογικά. Η ίδια του η γλώσσα και οι αφηγήσεις του είναι μηδενιστικές.

Ο ναρκισσισμός είναι εμφανώς μηδενιστικός - και ο ηγέτης της αίρεσης/λατρείας χρησιμεύει ως πρότυπο, για την εκμηδένιση του ανθρώπου, μέχρι να επανασυντεθεί ως μία ακαταμάχητη δύναμη της φύσης προ της χειροτονίας. Η ναρκισσιστική ηγεσία συχνά θέτει ως στόχο μια εξέγερση ενάντια στους «παλαιούς τρόπους»: ενάντια στην ηγεμονική κουλτούρα, τις ανώτερες τάξεις, τις καθιερωμένες θρησκείες, τις υπερδυνάμεις, την διεφθαρμένη τάξη πραγμάτων, κλπ.

Τα ναρκισσιστικά κινήματα είναι παιδαριώδη, είναι μια αντίδραση σε ναρκισσιστικούς τραυματισμούς που επιβλήθηκαν σε ένα ναρκισσιστικό (και μάλλον ψυχοπαθητικό) έθνος-κράτος σε νηπιακή ηλικία, ή σε μια ομάδα, ή κατά ενός ηγέτη. Διάφορες μειονότητες ή «άλλοι» - συχνά αυθαίρετα επιλεγμένοι - αποτελούν μια τέλεια, εύκολα αναγνωρίσιμη, προσωποποίηση όλων των «κακώς κειμένων». Κατηγορούνται ότι είναι παλιά, ότι είναι παράξενα εξωπραγματικά, κοσμοπολίτικα, μέρος του κατεστημένου, ή ότι είναι «παρακμιακά». Καθίστανται μισητά για θρησκευτικούς και για και κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, ή λόγω της φυλής τους, του σεξουαλικού προσανατολισμού τους, ή την καταγωγή τους. Είναι διαφορετικοί, είναι ναρκισσιστικοί (αισθάνονται και ενεργούν ως ηθικά ανώτεροι), είναι παντού, είναι ανυπεράσπιστοι, είναι εύπιστοι, είναι προσαρμόσιμοι (και, επομένως, μπορεί να συν-αποφασίσουν να συνεργαστούν για την καταστροφή τους). Είναι το τέλειο κοφτερό ξίφος του μίσους.

Οι ναρκισσιστές ευδοκιμούν σε περιβάλλοντα μίσους και παθολογικής ζήλιας. Αυτή ακριβώς είναι η πηγή της γοητείας του Χίτλερ, την οποία ο Erich Fromm είχε διαγνώσει –  όπως επίσης και τον Στάλιν - ως κακοήθη ναρκισσιστή. Ήταν ένας ανεστραμμένος άνθρωπος. Το ασυνείδητο του ήταν το συνειδητό του. Εκδραμάτισε τα πιο απωθημένα ένστικτα, τις φαντασιώσεις και τις παρορμήσεις μας. Ο Χίτλερ μας έδωσε μια γεύση από τις φρικαλεότητες που κρύβονται κάτω από το λούστρο, μας έδειξε τους «βαρβάρους» που βρίσκονται μπροστά στην πόρτα μας, και πώς ήταν τα πράγματα πριν εφευρεθεί ο πολιτισμός. Ο Χίτλερ μας ανάγκασε όλους να περάσουμε μέσα από μια στρέβλωση του χρόνου και πολλοί δεν κατάφεραν να βγουν. Δεν ήταν ο Διάβολος. Ήταν ένας από εμάς. Ήταν αυτό που ο Arendt ονομάζει εύστοχα «η κοινοτοπία του κακού». Απλώς ένας συνηθισμένος, ψυχικά διαταραγμένος, αποτυχημένος άνθρωπος, μέλος ενός διανοητικά διαταραγμένου και ελαττωματικού έθνους, ο οποίος έζησε σε διαταραγμένους και χαμερπούς καιρούς. Ήταν ο τέλειος καθρέφτης, ένα κανάλι, μια φωνή από τα βάθη της ίδιας μας της ψυχής.

Ο ναρκισσιστής ηγέτης προτιμά τη λάμψη και την αίγλη της καλά ενορχηστρωμένης αυταπάτης από την ανία και τη μέθοδο των αληθινών επιτευγμάτων. Η βασιλεία του, γεμάτη από καπνούς και κάτοπτρα, στερείται ουσίας και  αποτελείται από μαζικές αυταπάτες. Στον απόηχο του καθεστώτος του ναρκισσιστή ηγέτη – είτε μετά τον θάνατο του, είτε μετά την καθαίρεσή του είτε μετά την μη επανεκλογή του – ξετυλίγονται τα πάντα: Παύει η συνεχής και ακούραστη ταχυδακτυλουργία του και όλο το οικοδόμημα καταρρέει. Αυτό που έμοιαζε με ένα θαύμα αποδεικνύεται ότι ήταν μια δαντελένια φούσκα απάτης. Αυτοκρατορίες που συγκρατιόντουσαν χαλαρά αποσυντίθενται. Μεγάλοι όμιλοι επιχειρήσεων που είχαν συσταθεί με κόπο καταρρέουν σε χίλια κομμάτια. Επιστημονικές ανακαλύψεις και θεωρίες που συγκλόνισαν τον πλανήτη και πυροδότησαν επαναστάσεις, απαξιώνονται. Κοινωνικά πειράματα καταλήγουν σε χάος.

Καθώς το τέλος τους πλησιάζει, οι ναρκισσιστές-ψυχοπαθητικοί ηγέτες ξεσπάνε, γίνονται βίαιοι και επιτίθενται. Χτυπούν με τον ίδιο μολυσματικό τρόπο και την ίδια αγριότητα συμπατριώτες τους, πάλαι ποτέ συμμάχους τους, γείτονες και ξένους. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η χρήση βίας χρειάζεται να συντονίζεται με το εγώ τους. Η βία πρέπει να είναι σύμφωνη με την εικόνα που έχουν οι ίδιοι οι ναρκισσιστές για τον εαυτό τους. Η βία πρέπει να στηρίζει και να διατηρεί τις μεγαλεπήβολες φαντασιώσεις τους και να τροφοδοτεί την αίσθηση που έχουν για τα απεριόριστα δικαιώματά τους. Θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την ναρκισσιστική αφήγηση.

Όλοι οι λαϊκιστές, χαρισματικοί ηγέτες πιστεύουν ότι έχουν μια «ειδική σχέση» με τους «ανθρώπους»: μια σχέση που είναι άμεση, σχεδόν μυστικιστική, και είναι υπεράνω των συνηθισμένων καναλιών επικοινωνίας (όπως το νομοθετικό σώμα ή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης). Έτσι, ένας ναρκισσιστής που θεωρεί τον εαυτό του ευεργέτη των φτωχών, έναν εκπρόσωπο των κοινών λαϊκών ανθρώπων, έναν υπερασπιστή ανθρώπων που στερούνται τα πολιτικά τους δικαιώματα, έναν μπροστάρη των στερημένων ενάντια στη διεφθαρμένη ελίτ, είναι εξαιρετικά απίθανο να χρησιμοποιήσει βία, τουλάχιστον στην αρχή.

Η μάσκα του ειρηνιστή θρυμματίζεται όταν ο ναρκισσιστής έχει πειστεί ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που φιλοδοξούσε να υπερασπίσει, η  δική του εκλογική περιφέρεια, οι βασικοί οπαδοί του, οι πρωταρχικές πηγές απ’ όπου αντλούσε τον ναρκισσισμό του, έχουν στραφεί εναντίον του. Στην αρχή, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να διατηρήσει την φαντασίωση που κρύβεται κάτω από την χαοτική προσωπικότητά του, ο ναρκισσιστής προσπαθεί να εξηγήσει την ξαφνική αντιστροφή του συναισθήματος. "Οι άνθρωποι έχουν εξαπατηθεί από (τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την μεγάλη βιομηχανία, το στρατό, την ελίτ, κλπ)", "δεν ξέρουν πραγματικά τι κάνουν", "μετά από ένα απότομο ξύπνημα, θα επανέλθουν στον εαυτό τους" κ.λ.π. Όταν αυτές οι σαθρές προσπάθειες αποτύχουν να επιδιορθώσουν την κουρελιασμένη προσωπική του μυθολογία, ο ναρκισσιστής είναι πια τραυματισμένος.

Ο τραυματισμός του ναρκισσιστή τον οδηγεί αναπόφευκτα σε ναρκισσιστική οργή και σε μια τρομακτική έκφραση αχαλίνωτης επιθετικότητας. Η συσσωρευμένη απογοήτευση και ο τραυματισμός μεταφράζεται σε υποτίμηση. Αυτό που στο παρελθόν εξιδανικευότανε, τώρα απορρίπτεται με περιφρόνηση και μίσος. Αυτός ο πρωτόγονος μηχανισμός άμυνας ονομάζεται «διαχωρισμός». Για τον ναρκισσιστή, τα πράγματα και οι άνθρωποι είναι είτε εξ ολοκλήρου κακά (διαβολικά) ή ολοκληρωτικά καλά. Προβάλλει στους άλλους τις δικές του αδυναμίες και τα αρνητικά του συναισθήματα, και έτσι γίνεται ο ίδιος ένα ολοκληρωτικά «καλό» αντικείμενο.

Ένας ναρκισσιστής ηγέτης είναι πιθανό να δικαιολογεί την σφαγή του ίδιου του λαού του, με τον ισχυρισμό ότι είχαν την πρόθεση να τον δολοφονήσουν, να αποκηρύξουν την επανάσταση, να καταστρέψουν την οικονομία, να βλάψουν το έθνος ή τη χώρα, κ.λ.π. Οι "μικροί άνθρωποι", οι "ήσυχοι και ταπεινοί", οι" πιστοί στρατιώτες" του ναρκισσιστή - το ποίμνιό του, το έθνος του, οι υπάλληλοί του - θα πληρώσουν το τίμημα.

Η απογοήτευση και η ματαίωση που θα νιώσουν οι οπαδοί του είναι αγωνιώδεις. Η διαδικασία της ανοικοδόμησης, της έγερσης από τις στάχτες, της προσπάθειας να ξεπεράσουν το τραύμα τους ότι έχουν εξαπατηθεί, ότι έχουν γίνει θύματα εκμετάλλευσης και ότι έχουν χειραγωγηθεί είναι αργή και μακροχρόνια. Δυσκολεύονται να εμπιστευθούν ξανά, να πιστέψουν, να αγαπήσουν, να αφεθούν σε καθοδήγηση, να συνεργαστούν. Συναισθήματα ντροπής και ενοχής κατακλύζουν τους πάλαι ποτέ οπαδούς του ναρκισσιστή. Αυτή είναι και η μοναδική του κληρονομιά: μια τεράστια διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

2.     Ο Ναρκισσιστής των Αιρέσεων/Λατρειών (cult)

Ο ναρκισσιστής ηγέτης είναι ένας γκουρού στο επίκεντρο μιας αίρεσης/λατρείας. Όπως όλοι οι γκουρού, απαιτεί ολοκληρωτική υπακοή από το περιβάλλον του: την γυναίκα του, τους απογόνους του, άλλα μέλη της οικογένειας, τους φίλους και τους συναδέλφους του. Νιώθει ότι έχει το δικαίωμα να απολαμβάνει ειδική μεταχείριση από τους οπαδούς του και να τον κολακεύουν. Τιμωρεί τους δύστροπους και τα απολωλότα πρόβατα. Επιβάλλει πειθαρχία και προσήλωση στις διδασκαλίες του και στους στόχους του.

Όσο λιγότερο ολοκληρωμένος σαν άνθρωπος είναι στην πραγματικότητα – τόσο μεγαλύτερη η μαεστρία του και τόσο πιο διαβρωτική η πλύση εγκεφάλου που ασκεί. Τα - συχνά ακούσια - μέλη της μίνι-λατρείας του ναρκισσιστή, κατοικούν σε μια ζώνη του λυκόφωτος δικής του κατασκευής.

Εάν καταδιώκεται, επιβάλλει στους οπαδούς του μια κοινή ψύχωση, γεμάτη με διωκτική αυταπάτες, «εχθρούς», μυθικές αφηγήσεις, και αποκαλυπτικά σενάρια. Ο έλεγχος του ναρκισσιστή βασίζεται στην αμφισημία, το απρόβλεπτο, την ασάφεια, και στην διαστρέβλωση του περιβάλλοντος.

Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες ιδιοτροπίες του, καθορίζουν το σωστό και το λάθος, το επιθυμητό και το ανεπιθύμητο, ποιος πρέπει να είναι ο επιδιωκόμενος στόχος και τι πρέπει να αποφεύγεται. Αυτός και μόνο καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ακολούθων του, τα οποία και αλλάζει κατά βούληση.

Ο ναρκισσιστής ηγέτης είναι ένας μικρός μάνατζερ. Ασκεί έλεγχο πάνω και στις παραμικρές λεπτομέρειες και συμπεριφορές. Ο ίδιος τιμωρεί αυστηρά και καθυβρίζει όσους θεωρεί ότι του κρύβουν πληροφορίες και όσους αποτυγχάνουν να συμμορφωθούν με τις επιθυμίες και τους στόχους του.

Ο ναρκισσιστής δεν σέβεται τα όρια και την ιδιωτική ζωή όσων είναι απρόθυμοι να τον υποστηρίξουν. Αγνοεί τις επιθυμίες τους και τους μεταχειρίζεται σαν αντικείμενα ή εργαλεία της δικής του ευχαρίστησης. Προσπαθεί να ελέγχει καταναγκαστικά τόσο τις καταστάσεις, όσο και τους ανθρώπους.

Αποδοκιμάζει έντονα την προσωπική αυτονομία και την ανεξαρτησία των άλλων. Ακόμη και για αθώες δραστηριότητες, όπως το να συναντήσεις ένα φίλο ή να επισκεφτείς την οικογένεια σου, χρειάζεται να πάρεις την άδειά του. Σταδιακά, απομονώνει τα κοντινά του πρόσωπα, μέχρι να είναι πλήρως εξαρτημένα από αυτόν συναισθηματικά, σεξουαλικά, οικονομικά, κοινωνικά.

Φέρεται με προστατευτικό και συγκαταβατικό τρόπο και γίνεται συχνά επικριτικός. Η συμπεριφορά του εναλλάσσεται ανάμεσα στην απαξίωση, στο να δίνει δηλαδή έμφαση και στα παραμικρά ελαττώματα και στην εξιδανίκευση, στο να υπερτονίζει δηλαδή τα ταλέντα, τα χαρακτηριστικά και τις δεξιότητες των μελών της αίρεσης/λατρείας του.

Οι προσδοκίες του είναι εξωφρενικά μη ρεαλιστικές πράγμα που νομιμοποιεί την μετέπειτα καταχρηστική συμπεριφορά του. Ο ναρκισσιστής ισχυρίζεται ότι είναι αλάθητος, ανώτερος, ταλαντούχος, ικανός, παντοδύναμος και παντογνώστης.

Συχνά λέει ψέματα και επιχειρηματολογεί για να υποστηρίξει αβάσιμες απαιτήσεις. Μέσα στην αίρεση/λατρεία του, προσδοκάει δέος, θαυμασμό, κολακεία και συνεχή προσοχή για τις διάφορες εξωπραγματικές ιστορίες και τους ισχυρισμούς του.

Επανα-ερμηνεύει την πραγματικότητα για να την προσαρμόσει στις φαντασιώσεις του. Η σκέψη του είναι δογματική, άκαμπτη και θεωρητική. Δεν ανέχεται την ελεύθερη σκέψη, τον πλουραλισμό, ή την ελευθερία του λόγου και δεν επιδέχεται την κριτική και την διαφωνία.

Απαιτεί - και συχνά κερδίζει – την απόλυτη εμπιστοσύνη των οπαδών του και την μετάθεση όλων των αποφάσεων στα ικανά του χέρια του. Αναγκάζει τους συμμετέχοντες στην αίρεση/λατρεία του να είναι εχθρικοί προς την κριτική, τις αρχές, τους θεσμούς, τους προσωπικούς του εχθρούς, ή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης - αν προσπαθήσουν να αποκαλύψουν τις ενέργειές του και την αλήθεια.

Παρακολουθεί στενά και λογοκρίνει τις πληροφορίες από τον έξω κόσμο, επικοινωνώντας στο αιχμάλωτο ακροατήριο του μόνο επιλεκτική ανάλυση δεδομένων. Η αίρεση/λατρεία του ναρκισσιστή είναι «ιεραποστολική». Βρίσκεται διαρκώς σε αναζήτηση νέων θυμάτων, τους οποίους προσπαθεί με την πρώτη να μετατρέψει σε οπαδούς της «θρησκείας» του - να τους πείσει πόσο υπέροχος και άξιος θαυμασμού είναι.

Με άλλα λόγια, προσπαθεί να τους καταστήσει πηγές για τον ανεφοδιασμό του ναρκισσισμού του. Συχνά, η συμπεριφορά του σε αυτές τις «αποστολές στρατολόγησης» είναι διαφορετική από τη συμπεριφορά του μέσα στην αίρεση/λατρεία.

Στις πρώτες φάσεις της προσέλκυσης νέων θαυμαστών και προσηλυτισμού των πιθανών" νεοσύλλεκτων" - ο ναρκισσιστής δείχνει ενσυναίσθηση, είναι προσεκτικός, συμπονετικός, ευέλικτος, ταπεινός, και εξυπηρετικός.

Μέσα στην αίρεση/λατρεία, με τους "βετεράνους" είναι τυραννικός, απαιτητικός, ισχυρογνώμων, δογματικός, επιθετικός, και εκμεταλλευτής. Ως ηγέτης του ποιμνίου του, ο ναρκισσιστής αισθάνεται ότι δικαιούται να έχει ειδικές παροχές και οφέλη, διαφορετικά από  αυτά που έχουν τα απλά μέλη.

Ο ίδιος θεωρεί αυτονόητο ότι θα τον έχουν περι πολλού, ότι θα μπορεί να κάνει χρήση των χρημάτων τους και να διαθέσει τα περιουσιακά τους στοιχεία γενναιόδωρα, καθώς και να εξαιρείται απροκάλυπτα από τους κανόνες που ο ίδιος έχει θεσπίσει (αν μια τέτοια παραβίαση του είναι ευχάριστη ή του αποφέρει κέρδος).

Σε ακραίες περιπτώσεις, ο ναρκισσιστής αισθάνεται υπεράνω του νόμου και κάθε είδους νομοθεσίας. Αυτή η μεγαλοπρεπής και υπεροπτική πεποίθηση οδηγεί σε εγκληματικές πράξεις, αιμομικτικές ή πολυγαμικές σχέσεις και επαναλαμβανόμενες τριβές με τις αρχές.

Ως εκ τούτου, οι πανικόβλητες και μερικές φορές βίαιες αντιδράσεις του ναρκισσιστή καταλήγουν σε αποχωρήσεις των οπαδών του από την αίρεση/λατρεία του. Πολλά από αυτά που συμβαίνουν μέσα στην αίρεση/λατρεία, ο ναρκισσιστής θέλει μείνουν στο σκοτάδι. Επιπλέον, ο ναρκισσιστής σταθεροποιεί την ασταθή αίσθηση της αυτό-αξίας του με το να αντλεί ναρκισσιστικά αποθέματα από τα θύματά του.

Η εγκατάλειψη απειλεί την εύθραυστη ισορροπία της προσωπικότητάς του.

Αν προσθέσετε σε αυτό τις παρανοϊκές και σχιζοειδείς τάσεις του ναρκισσιστή, την έλλειψη του ενδοσκοπικής αυτογνωσίας, και την φτωχή αίσθηση χιούμορ (έλλειψη ικανότητας για αυτο-σαρκασμό) ο κίνδυνος για τα ανυπότακτα μέλη της λατρείας του γίνονται πιο ορατοί.

Ο ναρκισσιστής ηγέτης βλέπει εχθρούς και συνωμοσίες παντού. Συχνά βλέπει τον εαυτό του ως το ηρωικό θύμα (μάρτυρα) σκοτεινών και τρομακτικών δυνάμεων. Σε κάθε απόκλιση από το δόγμα του, υποπτεύεται κακόβουλες και δυσοίωνες ανατροπές. Ο ίδιος, ως εκ τούτου, είναι αποφασισμένος να αποδυναμώνει τους θιασώτες του. Με οποιοδήποτε μέσον.

Ο ναρκισσιστής ηγέτης είναι άκρως επικίνδυνος.

Πηγή:https://dioti-den-synemorfothin.blogspot.gr/2016/05/blog-post.html