Αυτό που δεν θα σου πει κανείς για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στις Ελληνικές θάλασσες

Του Τάκη Γρηγορίου

Με τις ακτές της Σαλαμίνας και του Σαρωνικού να είναι ακόμα μαύρες μετά το ναυάγιο του ΑΓΙΑ ΖΩΝΗ ΙΙ, το ερώτημα για τους πραγματικούς κινδύνους από μία βιομηχανικής κλίμακας εξόρυξη υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και Κρητικό πέλαγος είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Η ανικανότητα της πολιτείας, άλλωστε, να διαχειριστεί ένα μικρό σχετικά περιστατικό ρύπανσης μπροστά από το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας σε συνθήκες νηνεμίας, δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας:

Τι θα γίνει στην περίπτωση σοβαρού πετρελαϊκού ατυχήματος με διαρροή χιλιάδων τόνων π.χ. στα ανοιχτά των Επτανήσων ή νότια της Κρήτης;

Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, αφού ατυχήματα και διαρροές συμβαίνουν συνεχώς, όπου υπάρχει πετρελαϊκή δραστηριότητα.

Μπορεί οι περισσότεροι να γνωρίζουμε τα σοβαρά περιστατικά (π.χ. Exxon Valdez, Prestige, Μακόντο στον Κόλπο του Μεξικό), ωστόσο τα ατυχήματα και οι διαρροές είναι μέρος της επιχειρησιακής “καθημερινότητας” των διαδικασιών εξόρυξης και μεταφοράς πετρελαίου. Το γεγονός ότι δεν μαθαίνουμε για αυτά, δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνουν συνεχώς.

Οι μεγάλες πετρελαϊκές ευθύνονται για εκατοντάδες διαρροές πετρελαίου κάθε χρόνο

Δεν πρόκειται για κάποια θεωρία συνωμοσίας, αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις ετήσιες εκθέσεις των πετρελαϊκών για να διαπιστώσει του λόγου το αληθές.

Για παράδειγμα, στον ετήσιο απολογισμό της BP για το 2016, βρίσκουμε αυτόν τον πίνακα: Δηλαδή, σε 275 περιστατικά που αφορούσαν τοξικά υλικά, υπήρχαν 149 διαρροές πετρελαίου (με ποσότητα μεγαλύτερη του ενός βαρελιού), εκ των οποίων οι 58 ρύπαναν νερό ή / και ακτές. Όλα αυτά μόλις μέσα σε έναν χρόνο!

Κοιτώντας αντίστοιχα τα επίσημα στοιχεία της Shell, βρίσκουμε 71 περιστατικά διαρροών μέσα στο 2016 (χωρίς να προσμετρώνται οι περιπτώσεις σαμποτάζ στο πολύπαθο Δέλτα του Νίγηρα), τα οποία αφορούν συνολική διαρροή περίπου 700 τόνων, δηλαδή περίπου δύο φορές η ποσότητα της εκτιμώμενης διαρροής του ΑΓΙΑ ΖΩΝΗ ΙΙ. Όπως φαίνεται από το παρακάτω διάγραμμα της Shell, την τελευταία δεκαετία υπήρχε χρονιά που οι διαρροές έφτασαν ακόμα και τους 9.000 τόνους!

Για τις εξορύξεις στις ελληνικές θάλασσες έχουν δείξει ενδιαφέρον δύο άλλοι πετρελαϊκοί κολοσσοί, η ExxonMobil και η Total. 

Στον ετήσιο απολογισμό της για τις διαρροές, η ExxonMobil δηλώνει περήφανη (sic) που υπήρχε μείωση των διαρροών σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, με αποτέλεσμα το 2016 να έχουν διαρρεύσει σε νερό και γη μόνο 4.700 βαρέλια (περίπου 650 τόνοι). Ομοίως, και η γαλλική Total, η οποία για το 2016 αναφέρει 73 περιστατικά με τη συνολική ποσότητα διαρροής στους 800 τόνους.

Το θέμα δεν είναι «αν» θα συμβεί διαρροή, αλλά «πότε»

Τα παραπάνω δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά ούτε αφορούν μόνο λίγες μεγάλες πετρελαϊκές. Αποτελούν μία χαρακτηριστική εικόνα των αναπόφευκτων επιπτώσεων της πετρελαϊκής βιομηχανικής δραστηριότητας. 

Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Oil Spill Task Force (αφορά τις διαρροές που συμβαίνουν στις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ και του Καναδά που εφάπτονται στον Ειρηνικό Ωκεανό), μόνο για το 2015 καταγράφηκε συνολική διαρροή 2.000 περίπου τόνων σε 782 (!) περιστατικά, από τάνκερ, εγκαταστάσεις και αγωγούς. Περίπου το ένα τρίτο των περιπτώσεων αποδίδεται σε βλάβη εξοπλισμού, ενώ άλλο ένα τρίτο σε ανθρώπινο λάθος. 

Αναφορικά με τις διαρροές που προκλήθηκαν διεθνώς το 2016 αποκλειστικά από τάνκερ, το International Tanker Owners Pollution Federation αναφέρει 5 περιστατικά μεσαίας ή μεγάλης κλίμακας, με συνολική διαρροή 6.000 τόνων. 

Συνεπώς, τα σχέδια των ελληνικών κυβερνήσεων να παραχωρήσουν τις θάλασσές μας σε πετρελαϊκές εταιρίες για μεγάλης κλίμακας και μακροχρόνιες εξορύξεις υδρογονανθράκων, πολλές εκ των οποίων πραγματικά επικίνδυνες αφού αφορούν μεγάλα βάθη, αποτελούν μία de facto απειλή για τις τοπικές κοινωνίες, την αλιεία και τον τουρισμό της χώρας, ακόμα και χωρίς την ύπαρξη “σοβαρού” πετρελαϊκού ατυχήματος.

Ένα σοβαρό ατύχημα θα καταστρέψει ανεπανόρθωτα την οικονομία της Ελλάδας

Θα πρέπει να είναι σαφές, ωστόσο, ότι ένα σοβαρό πετρελαϊκό ατύχημα θα έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες για τη χώρα, που πιθανότατα θα χρειαστεί δεκαετίες για να ανακάμψει. Για παράδειγμα, το ναυάγιο του Prestige προκάλεσε διαρροή 63.000 τόνων, πλήττοντας ακτογραμμές μήκους 1.900 χλμ. Αντίστοιχα, η διαρροή από ένα ατύχημα τύπου Exxon Valdez, αν και μικρότερη σε μέγεθος, θα αρκούσε για να δημιουργήσει πετρελαιοκηλίδα έκτασης άνω των 2.600 χλμ2, μεγαλύτερη δηλαδή από την γεωγραφική έκταση όλων των Επτανήσων. Για ένα ατύχημα τύπου BP στον Κόλπο του Μεξικό (περίπου 700.000 τόνοι), ούτε λόγος... Όσον αφορά τις αποζημιώσεις, και πάλι η εμπειρία από το Exxon Valdez είναι διδακτική: Αν και αρχικά εκδικάστηκε το ποσό των 5 δις $, μετά από 15 χρόνια δικαστικών διαμαχών, η Exxon τελικώς κατέβαλε μόνο… 507 εκατ. $!

Υπενθυμίζεται ότι ο τουρισμός στην Ελλάδα συνεισφέρει 35 δις ετησίως στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ από τα 12,7 δις € (2016) των τουριστικών εισπράξεων από το εξωτερικό περισσότερο από το 1/3 προήλθε από αφίξεις σε Ιόνιο, Κρήτη και Δυτική Ελλάδα.

Πετρέλαιο: ένας ενεργειακός πόρος χωρίς μέλλον

“Το Τέλος του Πετρελαίου: Όχι Εάν, Αλλά Πότε”. Αυτό δεν το λέει η Greenpeace, αλλά πρόσφατο άρθρο γνώμης του ΔΝΤ, το οποίο δεν κάνει τίποτε άλλο από το να καταγράφει αυτό που πλέον γνωρίζουν οι πάντες: το πετρέλαιο ως ενεργειακός πόρος έχει λίγες δεκαετίες ζωής ακόμα. Όλο και περισσότερες χώρες παίρνουν μέτρα απεξάρτησης, ακόμα και εκείνες με ισχυρή αυτοκινητοβιομηχανία, όπως η Γαλλία και η Αγγλία. Παρόμοια ανακοίνωση αναμένεται να κάνει σύντομα και η Κίνα. Τον τερματισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων ως τα μέσα του αιώνα, άλλωστε, απαιτεί και η Συμφωνία του Παρισιού (στόχος 1,5°C), την οποία έχει επικυρώσει και το ελληνικό Κοινοβούλιο. Συνεπώς, το πετρέλαιο είναι όχι μόνο ένας βρώμικος και ακριβός αλλά και ένας ξεπερασμένος ενεργειακός πόρος, που σε λίγα χρόνια θα είναι στα αζήτητα.

Αλήθεια, πόσες πετρελαιοκηλίδες θα ανεχτούμε ακόμα μέχρι να απαλλαγούμε από αυτό;

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα "greenpeace.org"