Το αμερικανικό δράμα

Ως ένας φυσιολογικός Πολίτης των Η.Π.Α. θεωρείται αυτός που είναι υπερχρεωμένος, αδυνατώντας να εξοφλήσει σωστά τα δάνεια του – καταφεύγοντας στους νόμιμους πια τοκογλύφους και στις τράπεζες που χρεώνουν έως 5.000% επιτόκιο

«Δεν είμαστε αντιμέτωποι με έναν επώδυνο μεν, αλλά απλό στην εξήγηση του κοινωνικό αποκλεισμό, ανάλογο με αυτόν που διαπιστωνόταν ανέκαθεν, σε περιόδους οικονομικών κρίσεων – επειδή αυτό που συνέβαινε τότε ήταν παροδικό και εντός του συστήματος.
Αυτό που συμβαίνει όμως σήμερα είναι εντελώς διαφορετικό, αφού ανοίγονται κυριολεκτικά «τάφοι», με αποτέλεσμα να αποκλείονται για πάντα, να θάβονται κατά κάποιον τρόπο ζωντανοί οι άνθρωποι – να οδηγούνται δηλαδή εκτός του συστήματος, όπου παύουν πλέον να υπολογίζονται ως μέλη της κοινωνίας.
Στο παράδειγμα της Ελλάδας, ένας μικρός μόνο αριθμός από τα εκατομμύρια των ανέργων, καθώς επίσης από τις χιλιάδες χρεοκοπημένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα επιστρέψει ξανά στο σύστημα – θα καταγραφεί στις στατιστικές του κράτους και θα γίνει ενεργό μέλος της οικονομικής ζωής. Το μεγαλύτερο ποσοστό θα «θαφτεί ζωντανό», θα παραμείνει στην αφάνεια και θα χαθεί, απλά και μόνο επειδή δεν είναι αναγκαίο πια για τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος – το οποίο, αργά αλλά σταθερά, αντικαθιστά τους ανθρώπους με τις πολύ πιο παραγωγικές μηχανές.
Το ίδιο συμβαίνει στην Ισπανία, στην Ιταλία κοκ., κυρίως δε στις Η.Π.Α., με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να αποκλείονται από τις κοινωνίες – χωρίς κανένας να γνωρίζει που θα καταλήξουν ή πως θα αντιδράσουν. Πρόκειται λοιπόν για το ξεκίνημα μίας νέας, εντελώς διαφορετικής περιόδου στην ανθρώπινη ιστορία –ενδεχομένως επειδή για πρώτη φορά δεν προκλήθηκε η γνωστή «δημιουργική καταστροφή», με τη «βοήθεια» κάποιου συμβατικού παγκόσμιου πολέμου, μειώνοντας των αριθμό τόσο των ανθρώπων, όσο και των δημιουργημάτων τους» (πηγή).

 Άρθρο

«Πρέπει να είναι κανείς πλούσιος για να μπορεί να επιβιώσει ως φτωχός» γράφει γνωστή αμερικανική εφημερίδα (Washington Post), αναφερόμενη στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους όλοι όσοι ανήκουν στις κατώτερες εισοδηματικές τάξεις – στις οποίες καταλήγει αργά αλλά σταθερά η κάποτε ευημερούσα μεσαία τάξη των Η.Π.Α. (πηγή: Le Monde).

Σε μία χώρα που η οικονομική αδυναμία τιμωρείται με μία σειρά κυρώσεων που της επιβάλλονται (Poverty penalties), πληρώνοντας πιο ακριβά τα προϊόντα βασικής διατροφής ή τα ενοίκια για σπίτια κακής ποιότητας, περίπου 37 εκ. άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας – ενώ 100 εκ. αγωνίζονται σκληρά για να αποφύγουν την ίδια μοίρα.

Οι περισσότεροι δε, έχοντας χάσει την πρόσβαση τους στις τράπεζες επειδή κάποια στιγμή δεν κατάφεραν να ανταπεξέλθουν με τις υποχρεώσεις τους απέναντι τους, αναγκάζονται να εξαργυρώνουν τις επιταγές των μισθών τους στα «Checks cashed» – σε ειδικά μαγαζιά δηλαδή που έχουν κατακλύσει τις μεγάλες πόλεις το τελευταίο χρονικό διάστημα, τα οποία χρεώνουν 2% προμήθεια συν διάφορα κόστη για τις υπηρεσίες που προσφέρουν.

Τα ίδια αυτά μαγαζιά, πολλές χιλιάδες σε ολόκληρη τη χώρα, προσφέρουν επίσης βραχυπρόθεσμες πιστώσεις με φρικτά υψηλά επιτόκια – τα ονομαζόμενα «Payday loans», δάνεια δηλαδή έως την ημερομηνία πληρωμής του μισθού, χρονικής διάρκειας όχι μεγαλύτερης από δύο εβδομάδες. Εάν το δάνειο αυτό είναι 300 $, τότε ο οφειλέτης επιστρέφει 346 $ την ημέρα που πληρώνεται το μισθό του – σημειώνοντας πως αυτού του είδους ο δανεισμός αντιμετωπίζεται διαφορετικά από κάθε Πολιτεία, αφού απαγορεύεται στη Νέα Υόρκη ενώ επιτρέπεται στην Καλιφόρνια.

Συνεχίζοντας, πρόκειται ουσιαστικά για μία καινούργια μορφή τραπεζών, η οποία έχει γίνει πανίσχυρη, έχοντας την ονομασία «επιθετικοί δανειστές» (predatory lenders) – ένα «πιστωτικό εγχείρημα» που δεν διαφέρει καθόλου από το γνωστό «τοκογλυφικό μοντέλο», με μοναδική διαφορά το ότι, σε πολλές Πολιτείες είναι νόμιμο.

Φυσικά λειτουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αφού ο δανειολήπτης απειλείται, δεν ξεφεύγει ποτέ από τα νύχια των «επιθετικών δανειστών», ενώ συνήθως δανείζεται νέα ποσά, για να εξοφλήσει τα παλαιότερα. Ο κλάδος αυτός έχει ξεκινήσει πριν από είκοσι χρόνια, τα καθαρά κέρδη του το 2014 υπερέβησαν τα 45 δις $, ενώ υπάρχουν πλέον περισσότερα «εξαργυρωτήρια επιταγών» (Checks cashed), από όλα μαζί τα καταστήματα των McDonalds και Starbucks.

Ολοκληρώνοντας, το 2002 ιδρύθηκε στις Η.Π.Α. το ανεξάρτητο «Κέντρο υπεύθυνου δανεισμού» (Center for Responsible Lending), με στόχο την προστασία των θυμάτων του κλάδου – όπου διαπιστώθηκε πως μέσα σε ένα χρόνο κλάπηκαν ουσιαστικά 9,1 δις $ από τους οφειλέτες, λόγω της υπερβολικής επιβάρυνσης τους με τόκους, με διάφορα τέλη, καθώς επίσης με κατασχέσεις στην περίπτωση αδυναμίας εξόφλησης των δανείων τους.

Σκλάβοι των χρεών

Περαιτέρω, οι παραδοσιακές αμερικανικές τράπεζες ανοίγουν πλέον πολύ σπάνια υποκαταστήματα στις φτωχές περιοχές – στις οποίες αντιστοιχεί συχνά ένα κατάστημα ανά 85.000 κατοίκους. Η αιτία είναι βέβαια η χαμηλή κερδοφορία τους, καθώς επίσης ο ανταγωνισμός από τους νόμιμους τοκογλύφους – οι οποίοι έχουν διευρύνει τις υπηρεσίες που προσφέρουν, δανείζοντας προπληρωμένες πιστωτικές κάρτες, τηλεφωνικές σε πολύ υψηλότερες τιμές κοκ.

Όπως αναφέρουν τώρα χαρακτηριστικά οι υπεύθυνοι των εξαργυρωτηρίων, «οι τράπεζες θέλουν έναν πελάτη με ένα εκατομμύριο δολάρια, ενώ εμείς ένα εκατομμύριο πελάτες με ένα δολάριο«. Υπάρχουν βέβαια ακόμη χειρότερα για τους δανειολήπτες, για τους οποίους τα εξαργυρωτήρια είναι η τελευταία δυνατότητα πριν οδηγηθούν στους καρχαρίες των δρόμων (Loan sharks) – στους παρανόμους τοκογλύφους δηλαδή, οι οποίοι συνδέονται με εγκληματικές οργανώσεις, χρεώνοντας ακόμη υψηλότερα επιτόκια και χρησιμοποιώντας «γυμνή βία» για να εισπράξουν αυτά που δανείζουν.

Συνεχίζοντας, στις κοινότητες της Νέας Υόρκης που συγκεντρώνονται οι μετανάστες, κυρίως οι ισπανόφωνοι και οι αφρικανοί, παρατηρείται μία νέα μορφή άτοκων μικρών δανείων – όπου πολλοί μαζί τοποθετούν ένα μικρό ποσόν σε έναν κοινό κουμπαρά, τον οποίο κάθε εβδομάδα αδειάζει ένα άλλο άτομο.

Τα «εξαργυρωτήρια επιταγών» πάντως είναι τόσο δημοφιλή, επειδή πολλές τράπεζες χρεώνουν με ακόμη υψηλότερους τόκους τους πελάτες τους, όταν υπερβαίνουν το πιστωτικό τους όριο (επιτόκια υπερημερίας). Εκτός αυτού, οι τράπεζες δεν προσφέρουν βραχυπρόθεσμα δάνεια, τα οποία έχουν ανάγκη κυρίως οι φτωχοί – ενώ διαθέτουν ένα πραγματικό οπλοστάσιο, με 49 διαφορετικές κυρώσεις κατά μέσον όρο, για εκείνους που δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν εμπρόθεσμα τα δάνεια τους.

Σύμφωνα με την αμερικανική υπηρεσία «Federal Deposit Insurance Corporation», η οποία διενέργησε μία έρευνα στις δέκα μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας, το μισό των υπερημεριών αφορά ποσά που δεν ξεπερνούν τα 36 $ – ενώ οι τόκοι, με τους οποίους χρεώνονται οι μη συνεπείς αυτοί δανειολήπτες, φτάνουν το 5.000% ετησίως.

Μόνο από τους τόκους υπερημερίας οι τράπεζες των Η.Π.Α. κέρδισαν το 2011 το αμύθητο ποσόν των 38 δις $ – αφού όλο και περισσότεροι αμερικανοί αδυνατούν να εξοφλούν τις υποχρεώσεις τους, ειδικά μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, παρά το ότι κάνουν δύο ή τρεις διαφορετικές δουλειές. Η αιτία είναι η ραγδαία αύξηση του κόστους της υγείας, της παιδείας, καθώς επίσης πολλών άλλων βασικών αναγκών – ενώ οι εργοδότες προσφέρουν μικρότερες κοινωνικές ασφαλίσεις, όταν τα έξοδα των νοικοκυρών αυξάνονται συνεχώς.

Η πιστοληπτική αξιολόγηση

Συνεχίζοντας, κανένας δεν έχει πλέον το δικαίωμα της αποτυχίας στην πρωτεύουσα του καπιταλισμού – ενώ ένας φυσιολογικός αμερικανός Πολίτης είναι αυτός που είναι υπερχρεωμένος, αδυνατώντας να εξοφλήσει εμπρόθεσμα τις υποχρεώσεις του. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το ότι, σχεδόν 10.000.000 νοικοκυριά έχουν πλέον εξαφανισθεί από τα ραντάρ των τραπεζών, επειδή έχουν χάσει την πιστοληπτική τους ικανότητα – η οποία είναι απαραίτητη πια στη χώρα.

Η αξιολόγηση της δυνατότητας δανεισμού ξεκινάει συνήθως από τις 300 μονάδες (πολύ χαμηλή), φτάνοντας στις 850 μονάδες – όπου, ανάλογα με την τράπεζα, οι διακυμάνσεις ποικίλουν, από το 100 έως το 990. Σήμερα η αξιολόγηση αυτή είναι τόσο σημαντική, όσο και ο αριθμός κοινωνικής ασφάλισης – κάτι που θα βιώσουμε σύντομα και στην Ελλάδα, αφού φαίνεται πως η νέα κυβέρνηση μας θεωρεί ως φορολογικό πρότυπο το ληστρικό σύστημα της Γερμανίας, ενώ ως νεοφιλελεύθερο πρότυπο αυτό των Η.Π.Α., τασσόμενη επίσης υπέρ της δικτατορίας των τοκογλύφων (ανάλυση).

Ολόκληρη η κοινωνική ζωή των Η.Π.Α. πάντως καθορίζεται πια από τις τράπεζες και την πιστωτική αξιολόγηση – μέσω της οποίας φαίνεται πόσο εμπρόθεσμα εξοφλεί κανείς τις υποχρεώσεις του, οπότε είναι καλός Πολίτης, άξιος εμπιστοσύνης δηλαδή, για να μπορεί να δανείζεται.

Το δημόσιο χρέος βέβαια αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, έχοντας φτάσει επίσημα στο 103% του ΑΕΠ (γράφημα), λόγω των διδύμων ελλειμμάτων που ενισχύονται από το υπερτιμημένο δολάριο – από ένα νόμισμα που δεν αξίζει καν το χαρτί, επάνω στο οποίο είναι τυπωμένο, διατηρούμενο στη ζωή μόνο με τη βοήθεια του αμερικανικού στρατού (άρθρο).

Κόσμος – το επίπεδο βιωσιμότητας του χρέους ανά χώρα.

(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Περαιτέρω, στην αρχή μπορούσαν μόνο οι τράπεζες να ζητήσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση των πελατών τους, πριν εγκρίνουν την παροχή ενυπόθηκων δανείων στους αγοραστές ακινήτων. Σήμερα όμως έχουν επίσης το δικαίωμα οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι ενοικιαστές κατοικιών, ακόμη και οι εργοδότες, πριν προσλάβουν εργαζομένους – ενώ ένας λογαριασμός που πληρώνεται εκπρόθεσμα έχει σημαντικές επιπτώσεις, μεταξύ άλλων επειδή δίνει το δικαίωμα στις τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια του «θύματος».

Το χειρότερο βέβαια που μπορεί να συμβεί σε έναν Αμερικανό είναι ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός του από τον κόσμο των τραπεζών – αφού τότε παύει να αξιολογείται η πιστοληπτική του ικανότητα, οπότε εξαφανίζεται πλέον ως δανειολήπτης (credit invisible). Αυτό συμβαίνει ήδη στο 30% των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων, κυρίως στις μειονότητες και στους ισπανόφωνους – σε μία χώρα που δεν έμαθε ποτέ να αποταμιεύει αλλά, αντίθετα, ωθούταν στην κατανάλωση από το κράτος, μέσω του δανεισμού.

Καταναλωτικά και σπουδαστικά δάνεια

Το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό έχει στην κατοχή του 8 πιστωτικές κάρτες, με ένα μέσο καταναλωτικό δάνειο της τάξης των 15.000 $ – όταν τα ανώτατα όρια των επιτοκίων έχουν καταργηθεί, με αποτέλεσμα να είναι στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών, οι οποίες χρεώνουν ότι θέλουν.

Εύλογα λοιπόν έχουν εκτοξευθεί στα ύψη οι χρεοκοπίες, ενώ τα καταναλωτικά δάνεια έχουν φτάσει στο επίπεδο των 3,2 τρις $, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία – με κύρια πηγή εσόδων για τις τράπεζες τη μεσαία τάξη, η οποία σύντομα θα εξαφανισθεί από τις Η.Π.Α. (άρθρο).

Μία πολύ μεγάλη πληγή στη χώρα αποτελούν επίσης τα φοιτητικά δάνεια, τα οποία έχουν υπερβεί το 1 τρις $ (γράφημα) – προωθούμενα από εκπροσώπους των τραπεζών μέσα στα Πανεπιστήμια, χωρίς να δίνεται καμία σημασία στο γεγονός ότι, τα νέα παιδιά δεν γνωρίζουν τους κινδύνους που εμπεριέχουν.

Η χρηματοδότηση των σπουδών μέσω δανείων αποτελεί πλέον τον κανόνα στις Η.Π.Α., αφού ένα έτος σπουδών στο Κολέγιο της Βοστώνης, για παράδειγμα, κοστίζει 48.540 $ – με εσωτερικό δωμάτιο μαζί, φτάνει στα 62.820 $ ετησίως, με αποτέλεσμα να σπουδάζουν όλο και λιγότεροι Αμερικανοί, καθώς επίσης να χρεώνονται αυτοί που σπουδάζουν όλο και περισσότερο.

Ως εκ τούτου, στις Η.Π.Α. οι νέοι άνθρωποι κινδυνεύουν λόγω των χρεών περισσότερο από κάθε άλλη χώρα – έχοντας αφεθεί στην τύχη τους από ένα οικονομικό σύστημα που γίνεται όλο και πιο ληστρικό, με την πάροδο του χρόνου.

Επίλογος

Δεν θέλουμε να τοποθετούμαστε συνεχώς εναντίον του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που έχει επικρατήσει στη Δύση, εναντίον των τραπεζών χαρακτηρίζοντας τες μονότονα ως νόμιμους τοκογλύφους, εναντίον των μνημονίων ή εναντίον της δουλείας των χρεών, της πιο ύπουλης μορφής σκλαβιάς (άρθρο).

Όταν όμως είμαστε Πολίτες μίας χώρας που έχει σκόπιμα οδηγηθεί στη χρεοκοπία, με το δημόσιο χρέος της να προβλέπεται από το ΔΝΤ ότι θα ξεπεράσει σύντομα το 200% του ΑΕΠ της, με τράπεζες χρεοκοπημένες, ενώ έχουν συσσωρευτεί μη εξυπηρετούμενα χρέη στους Πολίτες της, ύψους 100 δις € απέναντι στις τράπεζες, καθώς επίσης 100 δις € απέναντι στο κράτος, είναι δύσκολο να το αποφύγουμε.

Δύσκολο είναι επίσης να αποφύγουμε τις δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της πατρίδας μας, όταν της επιβάλλονται κυρώσεις ουσιαστικά (διαδοχικά μνημόνια), οι οποίες θα οδηγήσουν την πλειοψηφία του πληθυσμού στον Καιάδα, καταστρέφοντας σταδιακά το βασικό στήριγμα της Δημοκρατίας: τη μεσαία τάξη, καθώς επίσης τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Ίσως βέβαια να κάνουμε λάθος, να είναι σωστή η κυβέρνηση και να είμαστε υπερβολικά απαισιόδοξοι – κάτι που δεν θα αργήσει να αποδειχθεί, αφού υπολογίζουμε πως εντός του επομένου εξαμήνου η εικόνα θα είναι πλέον ολοκάθαρη σε όλους. Εν τούτοις, το αμερικανικό δράμα δεν επιτρέπει πολλές ελπίδες για την Ελλάδα – κάτι που φυσικά είναι η δική μας υποκειμενική άποψη.

Πηγή: