Το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα έχει καταρρεύσει στο επίπεδο της δεκαετίας του ’80.

Του Δημήτρη Καζάκη

Τα τελευταία επτά χρόνια, η οικονομική κατάρρευση στην Ελλάδα έχει εξαλέιψει όλη την πρόοδο ειδικά για τους φτωχούς των προηγούμενων 28 χρόνων, σημειώνει η Washington Post στις 10 Απριλίου.

Η ελληνική οικονομία έχει συρρικνωθεί όσο περίπου των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης στο μεσοπόλεμο. Ποτέ ξανά στην ιστορία της δεν υπέστη τέτοια συρρίκνωση σε συνθήκες ειρήνης. Και συνεχίζει να συρρικνώνεται σε τρέχουσες τιμές. Η ανεργία υπερβαίνει το 27% επίσημα, η μερική απασχόληση το 10%, ενώ η απόσυρση από την αγορά εργασίας υπολογίζεται σ’ ένα επίσης 10% της απασχόλησης. Με άλλα λόγια, σχεδόν 1 στους 2 Έλληνες από τον οικονομικά προς εργασία πληθυσμό είτε είναι άνεργος, είτε άεργος, είτε με μεροκάματα στη χάση και τη φέξη.

Τι είναι όμως εκείνο που λειτούργησε καταλυτικά στην κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας και εγγυάται ότι δεν πρόκειται να υπάρξει ούτε καν ανάκαμψη; Η συντριβή των εισοδημάτων. Στο διάγραμμα που δημοσιεύει η Washington Post, που αφορά στην πορεία των εισοδημάτων από το 1974 έως το 2012 ανά 10% του πληθυσμού, φαίνεται καθαρά αυτή η κατάρρευση στα χρόνια των μνημονίων

Το μέσο εισόδημα το 2012 αισίως βρέθηκε στο επίπεδο του 1985, ενώ το εισόδημα του πιο φτωχού 10% είχε πιάσει σχεδόν το επίπεδο του 1974. Κι όλα αυτά σε ονομαστικές τιμές. Τα επόμενα δυο χρόνια η πτώση συνεχίστηκε οδηγώντας πλέον το μέσο εισόδημα σχεδόν στα επίπεδα του 1974. Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίζεται η αυξημένη φορολογική επιβάρυνση.

Το αποτέλεσμα είναι ευκόλως εννοούμενο. Το επίπεδο επενδύσεων στην ελληνική οικονομία από το 23% του ΑΕΠ το 2008, κατέληξε πέρυσι λίγο πάνω από το 10%. Το τέταρτο μικρότερο επίπεδο στην παγκόσμια οικονομία. Και η πτώση θα συνεχιστεί φέτος καθότι η πτώση του εισοδήματος συνεχίζεται ακάθεκτη. Με ότι αυτό συνεπάγεται.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Το θεμελιώδες πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι το πρωτογενές αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά το τρομακτικό έλλειμμα εισοδήματος και αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού. Κι επομένως η πρώτη προτεραιότητα δεν είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά η πραγματική άνοδος του εισοδήματος του πληθυσμού. Πρωτίστως των πιο φτωχών στρωμάτων.

Αν δεν υπάρξει πραγματική άνοδος των εισοδημάτων ώστε να αρχίσει να κλείνει δραστικά το επιδεινούμενο έλλειμμα της μέσης αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού, τότε ξεχάστε τα όλα. Ούτε καν ανάκαμψη δεν μπορεί να γνωρίσει η ελληνική οικονομία.

Η νέα κυβέρνηση ακολουθεί την πεπατημένη. Αντί να δώσει πραγματικό εισόδημα στον πληθυσμό, του αφαιρεί περισσότερο με τις δόσεις για την εφορία και τα άλλα δημοσιονομικά μέτρα που διαπραγματεύεται με τους δανειστές. Το γεγονός αυτό εγγυάται την επιδείνωση της συνολικής κατάστασης.

Τι θα έπρεπε να κάνει μια αληθινά δημοκρατική και πατριωτική κυβέρνηση; Το αυτονόητο. Να ξεκινήσει με την πραγματική αύξηση του εισοδήματος της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Ξεκινώντας από τα πιο φτωχά στρώματα.

Από την πρώτη κιόλας ημέρα θα έπρεπε να παγώσει όλες τις οφειλές προς εφορία, τράπεζες και ασφαλιστικά μέχρις ότου ξεκαθαρίσει την πραγματική κατάσταση μέσα από εκκαθάριση ενεργητικών και δικαστική έρευνα. Ταυτόχρονα θα έπρεπε να θεσμοθετήσει το δικαίωμα του Βασικού Εισοδήματος για όλα τα νοικοκυριά. Αυτό θα σήμαινε ότι όλα τα 1,2 εκατομμύρια νοικοκυριά που βρίσκονται κάτω από το κατώφλι φτώχειας, θα ανυψώνονταν πάνω απ’ αυτό.

Το Βασικό Εισόδημα θα το έδινε το κράτος με σκοπό να αντιμετωπιστεί άμεσα ο κίνδυνος της εξαθλίωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού. Όχι  όμως ως ελεημοσύνη, αλλά ως δικαίωμα προς όλους. Το εισόδημα αυτό, όπως έχει αποδείξει η οικονομική επιστήμη από την εποχή του Άλφρεντ Μάρσαλ έως και σήμερα, διοχετεύεται ως αγοραστική δύναμη στην αγορά βασικών ειδών κατανάλωσης, τα οποία μπορούν να καλυφθούν από την εγχώρια παραγωγή.

Ταυτόχρονα με το Βασικό Εισόδημα θα έπρεπε να θεσπιστεί η ενίσχυση της οικογένειας με ανήλικα τέκνα με επιπλέον 300 ευρώ από το πρώτο παιδί, για κάθε παιδί. Το μέτρο αυτό θα ανέκοπτε την δημογραφική κατάρρευση της χώρας και θα προσέθετε αγοραστική δύναμη στην οικονομία.

Όλα αυτά θα κόστιζαν στο κράτος περί τα 6-7 δις ευρώ ετήσια. Που θα εύρισκε τα χρήματα; Εκεί που τα βρίσκει κι ο Ντράγκι για να δανείσει τις τράπεζες. Θα δημιουργήσει ηλεκτρονικό χρήμα και θα το διοχετεύσει διαμέσου τραπεζικών λογαριασμών ταμιευτηρίου στους δικαιούχους. Ακόμη κι αν δημιουργούσε κρατικό έλλειμμα, αυτό θα αναπληρωνόταν στο επόμενο οικονομικό έτος από τα πρόσθετα κρατικά έσοδα που θα έφερνε η άνοδος της οικονομίας.

Το κράτος, όπως και ο Ντράγκι, μπορεί να εκδώσει όσο χρήμα έχει ανάγκη, χωρίς αντίκρυσμα σε χρυσό, ή σε άλλες σταθερές αξίες. Η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι ο Ντράγκι το δημιουργεί από το τίποτα κι ύστερα το δανείζει. Ενώ το κράτος μπορεί επίσης να το δημιουργήσει από το τίποτα κι ύστερα να το διαθέσει ως εισόδημα στα πιο φτωχά κι αδύναμα στρώματα ώστε να πυροδοτήσει την άνοδο της οικονομίας. Όσο το χρήμα γίνεται εισόδημα από εργασία, τροφοδοτεί δουλειές και σταθερή απασχόληση, τότε ούτε πληθωριστικό είναι, ούτε πλασματικό.

Φυσικά, τα μέτρα αυτά δεν είναι αρκετά για την παραγωγική ανάπτυξη της χώρας προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας, αλλά χωρίς αυτά από τα πρώτα κιόλας εικοσιτετράωρα δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ούτε καν μυρωδιά ανάκαμψης. Όσο δεν αναδεικνύουμε πολιτικές δυνάμεις ικανές και αποφασισμένες να ενισχύσουν το λαϊκό εισόδημα από την πρώτη κιόλας ημέρα, απλά θα έχουμε κυβερνήσεις που θα μας πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες για να μας πάνε στα χειρότερα.