«Κόκκινος θερισμός» για το ιδιωτικό χρέος

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Με εργαλείο τις οφειλές προς κάθε είδους πιστωτές, κυβέρνηση και τρόικα προωθούν την πιο βίαιη αναδιάρθρωση της οικονομίας, με ανυποψίαστα θύματα τους εργαζόμενους.

Με δυο θρυαλλίδες επικίνδυνα ενεργές, τόσο ώστε να προκαλέσουν ακόμη και διεθνείς αναφλέξεις, σ’ αυτό το αιματηρό ισοζύγιο μεταξύ Γάζας και Ουκρανίας, η ελληνική μνημονιακή επικαιρότητα μετά βίας βρίσκει χώρο για να απασχολήσει τους πολυάσχολους ηγεμόνες της Ευρώπης. Το τετ α τετ Μέρκελ-Σαμαρά στις Βρυξέλλες δεν είχε ειδήσεις και δεν θα μπορούσε να έχει. Και το ραντεβού με τον Ρέντσι που ακολούθησε είναι απίθανο να καταλήξει σε κάποιου είδους «αναπτυξιακό μέτωπο του Νότου». Η Ελλάδα παραμένει για το σύνολο των δανειστών (άρα και για Ιταλία ή Γαλλία) μια κατάσταση εξαίρεσης. Ιδιαίτερα για το γεγονός ότι μέχρι το τέλος του χρόνου πρέπει να καταλήξουν σε μια νέα αναδιάρθρωση του χρέους της, που κατά 75% τους ανήκει.

Για τους δανειστές το χρονοδιάγραμμα διαχείρισης της ελληνικής κρίσης είναι διαμορφωμένο και καμιά ουσιαστική συζήτηση γι’ αυτή τη σημαντικότερη συνιστώσα της, το χρέος, δεν πρόκειται να γίνει πριν ολοκληρωθούν τα πανευρωπαϊκά stress tests των τραπεζών. Οι σχετικές ανακοινώσεις της ΕΚΤ για τη διαδικασία ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, που θα κρίνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες 128 «συστημικών» τραπεζών, ανάμεσά τους και των τεσσάρων ελληνικών, αποσαφήνισαν τα πράγματα. Τίποτε δεν πρόκειται να ξεκινήσει πριν από τα μέσα Οκτωβρίου, οπότε θα καθοριστούν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών κι αυτές θα περάσουν στην άμεση εποπτεία της ΕΚΤ, στο πλαίσιο της τραπεζικής ένωσης. Μέχρι τότε, η συγκυβέρνηση και η τρόικα θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την 5η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος «προσαρμογής» και να έχουν δρομολογήσει οδυνηρές παρεμβάσεις σε όλα τα δημοσιονομικά και οικονομικά μέτωπα, από το εργασιακό και το ασφαλιστικό μέχρι το θέμα της διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους.

 Οι τρεις εναλλακτικές
Αυτό το τελευταίο ενδέχεται να αποδειχθεί, μαζί με τις ιδιωτικοποιήσεις, μοχλός της πιο βίαιης και ευρείας αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας των τελευταίων πενήντα χρόνων. Είναι μια παράμετρος απόλυτα διαπλεκόμενη και με το κρατικό χρέος και, από μιαν άποψη, θα καταστήσει τους δανειστές επιτηρητές και του ιδιωτικού χρέους και μέσω αυτού όλης της οικονομίας. Κι αυτό μπορεί να προκύψει οποιαδήποτε λύση κι αν προκριθεί από την τρόικα για τον πυρήνα του ιδιωτικού χρέους, τα περίφημα «κόκκινα δάνεια» των τραπεζών. Και οι λύσεις που υπάρχουν στο τραπέζι είναι τρεις:

Πρώτον, ο λεγόμενος «κώδικας δεοντολογίας» που έχει προωθήσει σε συνεργασία με τους τραπεζίτες η Τράπεζα της Ελλάδος, στο πλαίσιο του οποίου οι τράπεζες γίνονται ρυθμιστές-εκκαθαριστές οποιασδήποτε επιχείρησης (αλλά και νοικοκυριού) κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο επισφαλών δανείων.

Δεύτερον, η εκδοχή της λεγόμενης bad bank («κακή τράπεζα»), στην οποία συσσωρεύονται τα πιο «σάπια» από τα επισφαλή δάνεια (από το σύνολο των 70 δισ. κόκκινων επιχειρηματικών δανείων τα περίπου 25 δισ. θεωρείται αναγκαίο να μεταφερθούν σε μια τέτοια τράπεζα). Τη λύση ευνοούν οι επικεφαλής του ΤΧΣ, όπως προκύπτει και από δημόσιες δηλώσεις τους, παρά τις διαψεύσεις από τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης.

Τρίτον, υπάρχει η «ολιστική» λύση που προωθεί η κυβέρνηση και η οποία θα πάρει τη μορφή σχεδίου, εντός του Αυγούστου. Σύμφωνα με το προσχέδιο που δημοσιοποιήθηκε, ουσιαστικά παρακάμπτεται η χρονοβόρα πτωχευτική διαδικασία μέσω ενός ταχύτερου εξωδικαστικού συμβιβασμού ανάμεσα στην υπερχρεωμένη επιχείρηση και τους πιστωτές της, τράπεζες, Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες. Αυτή η τελευταία λύση, εφόσον υιοθετηθεί και ισχύσει κατά προτεραιότητα ή και παράλληλα με τις άλλες δύο, μπορεί να αποδειχθεί ολετήρας χιλιάδων επιχειρήσεων και ολόκληρων επιχειρηματικών κλάδων, με ανυποψίαστα (προς το παρόν) θύματα και τους εργαζόμενους εκεί.

Ιδιωτικό χρέος 350 δισ.
Για να γίνει αντιληπτή η διάσταση της παρέμβασης, ας δούμε τα βασικά μεγέθη του απροσδιόριστου ιδιωτικού χρέους. Τα χρέη των ιδιωτών προς τις τράπεζες υπολογίζονται σε 217 δισ. ευρώ, τα 110 από αυτά είναι επιχειρηματικά και τα 70 δισ. δεν εξυπηρετούνται κανονικά. Τα χρέη προς την εφορία ξεπερνούν τα 65 δισ., στα 20 δισ. ανέρχονται οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ ασαφή είναι τα στοιχεία για οφειλές προς ΔΕΚΟ. Είναι άγνωστο τι χρωστάνε ιδιώτες προς ιδιώτες, ιδιαίτερα προμηθευτές των επιχειρήσεων, ενώ ακόμη άγνωστο μέγεθος είναι οι οφειλές των επιχειρήσεων προς τους εργαζόμενους. Αυτό κανείς δεν το μετράει, η πολυδιαφημισμένη «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας δεν έχει προβλέψει (εκ του πονηρού) ούτε την καταγραφή των χιλιάδων εργαζομένων που βρίσκονται σε επίσχεση εργασίας για καταβολή των δεδουλευμένων, ενώ σύμφωνα με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς, τουλάχιστον 1 εκατομμύριο μισθωτών είναι απλήρωτοι για διάστημα από δύο μήνες έως και δύο χρόνια! Αυτό σημαίνει ότι για χιλιάδες επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, οι εργαζόμενοι είναι από τους βασικούς πιστωτές των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων. Γιατί, πολύ απλά, οι οφειλές των επιχειρήσεων προς τους υπαλλήλους τους μπορεί να υπερβαίνουν τα 20 δισ. που χρωστούν στα Ταμεία και να συναγωνίζονται τα 64 δισ. χρεών προς το Δημόσιο. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό, φαίνεται ότι το πραγματικό ιδιωτικό χρέος της χώρας υπερβαίνει κατά πολύ το κρατικό (321 δισ. το 2013) ξεπερνώντας κατά πολύ τα 350 δισ. ή το 180% του ΑΕΠ.

Βάσει της διαδικασίας της ενιαίας ρύθμισης των χρεών που προωθεί η κυβέρνηση, οι πιστωτές μιας επιχείρησης που κατέχουν ένα ελάχιστο ποσοστό των οφειλών της -για 35% μιλούν οι πρώτες πληροφορίες, σε κάθε περίπτωση μικρότερο του 51% που προβλέπει η συμβατική πτωχευτική διαδικασία ή το άρθρο 99- μπορούν να επιβάλουν αναγκαστική συναίνεση σε εξωδικαστικό συμβιβασμό στο σύνολο των πιστωτών, δημόσιο ή ιδιώτες, και να τους επιβάλουν επίσης το σχέδιο «αναδιάρθρωσης» των χρεών που θα προκρίνουν.

Εργαζόμενοι πιστωτές
Ποιος έχει, κατά κανόνα, τη μερίδα του λέοντος στα χρέη μιας επιχείρησης; Οι τράπεζες, φυσικά. Έχουν, λοιπόν, τη δυνατότητα να επιβάλουν σε όλους τους πιστωτές κούρεμα των αξιώσεών τους έναντι της επιχείρησης, έναντι ενός σχεδίου είτε εκκαθάρισής της, αν κριθεί μη βιώσιμη, είτε κατακερματισμού και πώλησης των πιο αξιόλογων περιουσιακών της στοιχείων, είτε αναδιάρθρωσής της αν κριθεί βιώσιμη. Μια ανάλογη ευχέρεια έχουν οι τράπεζες και με την ανεξάρτητη διαδικασία ρύθμισης των επιχειρηματικών δανείων, κι έχουμε ήδη δει σχέδια «αναδιάρθρωσης» που προβλέπουν απολύσεις, μειώσεις μισθών, πώληση στοιχείων του ενεργητικού κ.λπ. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, όμως, τους δίνει τη δυνατότητα να αποφασίζουν και να επιβάλλουν κούρεμα και στα χρέη προς την εφορία, και στις οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία και προς τους άλλους πιστωτές, δηλαδή και στους εργαζόμενους! Έτσι, χιλιάδες εργαζόμενοι που μπορεί να έχουν στα χέρια τους δικαστικές αποφάσεις οι οποίες αναγνωρίζουν τις αξιώσεις τους για δεδουλευμένα, θα υποχρεωθούν να συζητήσουν και να συναινέσουν στον αυτοακρωτηριασμό τους! Να συναινέσουν, δηλαδή, σε κούρεμα των δεδουλευμένων τους, σε μειώσεις των μισθών τους, σε απολύσεις με κουρεμένες αποζημιώσεις ή και χωρίς αυτές, σε «οικειοθελείς αποχωρήσεις», σε αλλαγή των εργασιακών τους σχέσεων και των συμβάσεών τους εν ονόματι μείωσης του κόστους και σε παραίτηση από δικαστικές διεκδικήσεις, ανάλογα με το σχέδιο της τράπεζας- εκκαθαριστή.

Είναι προφανές ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου μπορεί να εξελιχθεί σε έναν τεράστιο μηχανισμό, όχι αναδιάρθρωσης του επιχειρηματικού τοπίου υπό την μπαγκέτα τραπεζών και δανειστών. Αλλά και σε μηχανισμό επιβάρυνσης του Δημοσίου, χρεοκοπίας των ασφαλιστικών ταμείων, καταστροφής χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων-προμηθευτών και πλήρους κατάλυσης των εργατικών δικαιωμάτων και, μάλιστα, με την αναγκαστική «συναίνεση» των ίδιων των εργαζομένων που από πιστωτές θα γίνουν τα κύρια θύματα της πρώτης ευρείας εφαρμογής του bail in για την εξυγίανση τραπεζών και επιχειρήσεων.

Η ατάραχη αναμονή της διαπλοκής
Το κυβερνητικό σχέδιο για εξωδικαστική συνολική ρύθμιση χρεών, που μέχρι στιγμής δεν συναντά αντιρρήσεις από την πλευρά της τρόικας, δεν πρέπει να θεωρηθεί ανταγωνιστικό προς τους άλλους παράλληλους μηχανισμούς που έχουν ήδη υιοθετήσει ή ευνοούν οι τράπεζες, τον «κώδικα δεοντολογίας» στη ρύθμιση τραπεζικών χρεών και το σχέδιο του ΤΧΣ για την bad bank. Φαίνεται, ωστόσο, ότι είναι από καιρό εις γνώσιν διακεκριμένων κύκλων της επιχειρηματικής διαπλοκής οι οποίοι αντιμετωπίζουν με αταραξία τα βουνά χρεών κάθε είδους, αλλά και δικαστικών αποφάσεων που συσσωρεύουν εις βάρος τους.
Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι ιδιαίτερα στο μιντιακό επιχειρηματικό λόμπι, όπου έχουν διαμορφωθεί συνθήκες κατάρρευσης, αναζωπυρώθηκαν ξεχασμένα σενάρια αναδιάρθρωσης και συγχωνεύσεων (ΔΟΛ- Πήγασος), ενώ άλλοι μικρότεροι επιχειρηματίες του κλάδου (Ελευθεροτυπία, Εξπρές, Ελεύθερος Τύπος, Επενδυτής, Ποντίκι, Κέρδος κ.ά.) ροκανίζουν τον χρόνο εις βάρος εκατοντάδων απλήρωτων εργαζόμενων περιμένοντας κάποια λυτρωτική παρέμβαση.

Το ίδιο ισχύει για άλλους υπερχρεωμένους κλάδους, όπως η ακτοπλοΐα αλλά και η τουριστική βιομηχανία των ρεκόρ της κ. Κεφαλογιάννη…

http://www.e-dromos.gr/