Το απύθμενο πυθάρι του φθόνου των Ελλήνων-Μνήμη Μιχάλη Γιαννάτου

Του Κωνσταντίνου Θεμελή

Ὁ ἠθοποιός Μιχάλης Γιαννᾶτος πέθανε πέρυσι (2013), στίς 17 Σεπτεμβρίου. Ἒγραφα στό σχετικό δημοσίευμα:

“– Sabahlar hayir olsun ( Πρωινό γεμάτο προκοπή ) μπέη ἀφέντη !

Μέ αὐτόν τόν πανέμορφο χαιρετισμό τῶν Τούρκων –τόν ὁποῖο μοῦ εἶχε μάθει ὁ ἲδιος ὁ Μιχάλης–, τόν χαιρετοῦσα τά πρωινά, βλέποντάς τον καθισμένο ἒξω ἀπό τό πρακτορείο παιχνιδιῶν, στά Ἂνω Ἰλίσσια, στό ὁποῖο πήγαινε κάθε μέρα.

– Günaydin (Καλημέρα) ἠ Merhaba ( Γειά ), μοῦ ἀπαντοῦσε γελαστός καί χαρούμενος πού ἒβλεπε ὃτι μνημονεύω γρήγορα τίς τουρκικές ἐκφράσεις τίς ὁποίες μοῦ μάθαινε.

Χειρόγραφο τοῦ Μιχάλη ἀπό τά (περιστασιακά) μαθήματα τουρκικῆς πού μοῦ ἒκανε, “στό πόδι”.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Χθές τό βράδυ, περνῶντας ἒξω ἀπό τό πρακτορείο “του”, τόν εἶδα καθισμένον στήν καρέκλα “του”, νά παρακολουθεῖ κάποιο ποδοσφαιρικό παιχνίδι – ἰδέα δέν ἒχω ποιό.

Σήμερα τό πρωί, ξαναπερνῶντας, ἓνας νεαρός τοῦ πρακτορείου μοῦ φώναξε:

– Κύριος !

Στράφηκα.

Μέ πλησίασε.

– Ὁ Μιχάλης πέθανε χθές τό βράδυ, ἐδῶ, στήν καρέκλα του, ἀπό ἀνακοπή. Σᾶς τό λέω, διότι σᾶς ἒβλεπα συχνά μαζί…

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Ἒτυχε νά εἶμαι ἐγώ ἐκεῖνος στόν ὁποῖο ἒδωσε τήν τελευταία συνέντευξη, τόν περασμένο Ἰανουάριο.

Μιλάει σ’ αὐτήν γιά τόν ἀπύθμενο φθόνο καί τήν ἀχαριστία τῶν νεο-Ἑλλήνων (αὐτῆς τῆς ἐπινόησης τοῦ 19ου αἰώνα), πού τόσο βαθιά τόν εἶχαν πικράνει.

– Yunanlinin akli sonrandan gelir* ( Τοῦ Γραικοῦ ἡ γνώση ἒρχεται μετά ), Μιχάλη !

* Τουρκικό ἀπόφθεγμα ἀπό τό διήγημα Ὁ γείτονας μέ τό λαοῦτο, τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη. 

Ὁ Γραικός δρᾶ παρορμητικά (χωρίς να γνωρίζει τί κάνει) και μετά νοεῖ.”

Παραθέτω ἐδῶ μερικά ἀποσπάσματα καί παραπέμπω στόν σύνδεσμο ὃπου τήν δημοσιεύω ὁλόκληρη.

Ἐτήσιο κοσμικό μνημόσυνο.

Θεμελῆς: Ξαναγύρνα στό ’64 καί πιάσε τό νῆμα τῆς ἀπογοήτευσης.

Γιαννᾶτος: Στήν Ἐλλάδα, εἶναι γεγονός ἀναμφισβήτητο, γιατί ἒχω γυρίσει ἀρκετό

κόσμο, ἒχω κάνει ἀρκετά ταξίδια κι ἒχω δεῖ πολλές χῶρες… αὐτό τό ὁποῖο μέ ἐντυπωσιάζει καί θά μέ ἐντυπωσιάζει πάντα –καί λυπᾶμαι πού τό λέω, λυπάμαι πού τό λέω, εἶναι: Μήν προχωρήσεις, στήν Ἑλλάδα! Ἐάν κάνεις ἓνα βῆμα μπροστά, οἱ φίλοι σου, οἱ διπλανοί σου, ἡ παρέα σου κ.λπ., στενοχωριέται στόν μεγαλύτερο βαθμό πού μπορεῖ να ὑπάρξει! Ἐάν

ἀποτύχεις, εἶναι ἡ χαρά καί ἡ ἀγαλίαση! Ἐκεῖ πιά γίνεται… «Ἂ! Ὁ Κωνσταντῖνος… τί ἒκανε;» «Ἂνοιξε τά φτερά του…» «Τί ἒκανε ὁ Κωνσταντῖνος; Τόν φωνάξανε; Ποῦ τόν φωνάξανε;» «Καί στό ἐξωτερικό θά πάει…» «Ὁ Κωνσταντῖνος… ἂ, μάλιστα!» Ἡ ἂλλη πλευρά: «Πῆγε ὁ Κωνσταντῖνος σέ μιά ὀντισιόν καί δέν τόν πήρανε!» «Δέν τόν πήρανε; Χαχαχα! Δέν τόν πήρανε; Χαχαχα!»

Κατάλαβες; Αὐτό τό πράγμα δέν θά τό συγχωρέσω ποτέ!

Θεμελῆς: Ἐπίτρεψέ μου νά σοῦ κάτι σχετικό μέ τό θέμα τοῦ φθόνου πού ξεχειλίζει ἀπό τήν ψυχή τῶν Ἑλλήνων, τό ὁποῖο ἒλεγε ὁ Γιάννης Τσαρούχης. Αὐτή ἡ χώρα δέν ἀναπτύσσεται, ἐπειδή κάνει κουμάντο τό ἀδίστακτο κρεβάτι τοῦ Προκρούστη: ἡ ἐγκληματική τάξη τῶν μετρίων, ἡ ὁποία δέν ἐπιτρέπει σέ κανέναν ἂξιο νά τήν τραβήξει πρός τά πάνω.

Γιαννᾶτος: Αὐτή ἡ χώρα κυβερνᾶται –καί θά κυβερνᾶται–, ἀπό ἀνίκανους, ἀτάλαντους καί ἂχρηστους ἀνθρώπους! Ἐπειδή εἶναι ἡ πλειοψηφία αὐτοί –καί ἡ μειοψηφία εἶναι οἱ ἱκανοί, οἱ ταλαντοῦχοι–, αὐτοί οἱ ἀτάλαντοι, οἱ ἂχρηστοι, προσπαθοῦν μέ κάθε τρόπο νά τούς μειώσουν, διότι διαφορετικά θά φανεῖ ἡ γύμνια τους! Δέν μπορεῖ ἐγώ καί εἲκοσι φίλοι μου νά εἲμαστε ἂχρηστοι, ἀλλά νά δουλεύουμε, καί νἀ ‘ρθει ὁ Κωσταντῖνος νά μπεῖ στὀ ἐπάγγελμα. Θά φανεῖ ἡ ἀχρηστία μας! Διῶξ ‘τον, νά φύγει! Αὐτό εἶναι γεγονός ἀναμφισβήτητο στόν ἑλλαδικό χῶρο.

Στήν Ἑλλάδα, ἐάν εἶσαι χαμηλῶν τόνων, σέ τρώει ἡ μαύρη μαρμάγκα!

Γιαννᾶτος: Εἶμαι χαμηλῶν τόνων. Δέν μοῦ ἀρέσει τό «μεγαλεῖο». Μοῦ ἀρέσει τό τσίπουρο μέ τό μεζεδάκι πού πίνουμε ὲδῶ καί τά λέμε. Ἐάν κάποιος, ἐνῶ ἐρχόμουν ἐδῶ, μοῦ ἒλεγε: «Ἒχω κλείσει τραπέζι στό καλύτερο ἐστιατόριο τῆς Ἀθήνας, ἂσε τόν Κωνσταντίνο κι ἒλα», δέν θά πήγαινα, θά ἐρχόμουνα ἐδῶ. Μοῦ ἀρέσει αὐτό τό ἁπλό, τό ὂμορφο καί τό ὡραῖο. Δέν εἶμαι ὑψηλῶν τόνων. Ἀλλά στήν Ἐλλάδα, ὃταν εἶσαι χαμηλῶν τόνων, σέ τρώει ἡ μαύρη 7

μαρμάγκα – δυστυχῶς. Στό ἐπάγγελμα, αὐτό ἱσοδυναμεῖ μέ τό ἐξῆς: Πηγαίνεις σέ ἓνα casting καί ἀντί νά σέ ρωτήσουν σέ ποιές ταινίες ἒχεις παίξει μπορεῖ νά σέ ρωτήσουν: «Πῆγες Μύκονο τό Καλοκαίρι;» «Ὂχι.» «Δέν πῆγες Μύκονο τό Καλοκαίρι; Εὐχαριστούμε πολύ, δέ μᾶς κάνεις!» Δέν μπορεῖ, ὃμως, νά εἶναι στήν ἐπικαιρότητα ἀτάλαντοι ἂνθρωποι, καί οἱ ταλαντοῦχοι, ἐπειδή δέν εἶναι μέσα στίς δημόσιες σχέσεις, στίς κλίκες καί στίς παρέες νά εἶναι ἀπ’ ἒξω – εἶναι κρίμα κι ἂδικο! Ἓνα ἁπλό παράδειγμα θά σοῦ πῶ: Ἐάν μαθευτεῖ στήν πιάτσα ὃτι ὁ Μιχάλης ὁ Γιαννᾶτος πῆγε στήν Κολομβία… καί γύρισε!… ἀπ’ τήν Κολομβία!… τά τηλέφωνα θά πέσουν ἀβέρτα δέκα, εἲκοσι, τριάντα, κάθε στιγμή, γιά νά ποῦν: «Τί ἒγινε ρέ Μιχάλη στήν Κολομβία; Ἒλ’ ἀπόψε νά τά ποῦμε.» Πῆγε στήν Κολομβία!…Νά τά ποῦμε, νά τά κουβεντιάσουμε!… – δυστυχῶς! Ναί, ἀλλά ἒτσι ἐγώ δέν μπορῶ νά δουλέψω! Ἐμένα μ’ ἀρέσει νά πάω… μέ φωνάξανε;… νά εἶμαι ἂκρως ἐπαγγελματίας, νά ξέρω τά λόγια μου, νά πάω μισή ὣρα πιο πρίν, νά κάνω τό γύρισμα, νά τελειώσει καί νά φύγω. Τί ἂλλο; Ξεσκόνισμα, γλύψιμο δέν εἶναι στό εἶδος μου· καί, δυστυχῶς, δέν φτουράω!

 Ἂν ἢμουν στήν Τουρκία…

Θεμελῆς: Μετανόησες πού ἒφυγες ἀπό τήν Τουρκία;

Γιαννᾶτος: Δύσκολη ἀπάντηση… δύσκολη ἀπάντηση, διότι κοίταξε νά δεῖς τί γίνεται. Ἐάν ἐγώ ἢμουν στήν Τουρκία καί ἒκανα ταινία μέ τόν Σπῆλμπεργκ, τήν ἂλλη μέρα θά ἢμουν ἡ πρώτη φίρμα τῆς Τουρκίας. Οἱ ἂνθρωποι θά τό δεχόντουσαν, θά τό σεβόντουσαν καί θά λέγανε: «Μάγκα μου, σοῦ βγάζω το καπέλο! Ἀλάχ, Ἀλάχ!». Δέν θά προλάβαινα νά σηκώνω τηλέφωνα. Ἐδῶ δέν ὑπάρχει αὐτό τό πράγμα. Ἐδῶ ὑπάρχουν τά ἀγκούρια πού παίζουν καί εἶναι μέσ’ τό κόλπο. Ὃπως σοῦ εἶπα, εἶμαι χαμηλῶν τόνων καί στήν Ἐλλάδα σέ τρώει ἡ μαρμάγκα ὃταν εἶσαι χαμηλῶν τόνων. Ποτέ δέν εἶπα ὃτι πῆρα γράμμα ἀπό τόν Ἂλαν Πάρκερ, στό ὁποῖο μοῦ λέει: «Ἂν δέν ἢσουν ἐσὐ Μάϊκλ, ἡ ταινία δέν θά εἶχε τήν ἐπιτυχία πού ζήσαμε.» Ποιός; Ὁ Ἂλλαν Πάρκερ! Στήν ταινία τοῦ Σπῆλμπεργκ, δέν τό ἒχω πεῖ σέ κανέναν, τό λέω σ’ ἐσένα τώρα, εἲχαμε νυχτερινό γύρισμα καί ἦταν και ἡ Κριστίν Μακόσκο, ὑπεύθυνη τοῦ casting. Ἀφοῦ τελειώσαμε τό γύρισμα και πῆγα ν’ ἀλλάξω, ἒρχεται δίπλα μου και μοῦ λέει: Michael, you are very, very good actor! Ποιός; Ἡ Μοκόσκο, πού εἶχε δεῖ τριάντα χιλιάδες Ἀμερικανούς ἠθοποιούς!

Ὑπῆρχε μιά σκηνή στήν ὁποία ἒρχονται οἱ Ἑβραῖοι καί ἀνατινάζουν τό δωμάτιο τοῦ ξενοδοχείουμου. Μοῦ λέει ὁ Σπήλμπεργκ: Μάϊκλ δέν θά σέ χρειαστῶ ἀπόψε, θά γυρίσω τή σκηνή μόνος μου. Τήν ἂλλη μέρα πού πῆγα στό γύρισμα, μέ φωνάζει καί μοῦ λέει «Μάϊκλ, ἒλα νά σοῦ δείξω τή σκηνή πού γύρισα! Καί ἒμεινα ἂφωνος! Μέ φώναξε γιά νά μοῦ δείξει τή σκηνή πού γύρισε – ποιός; Ὀ Σπῆλμπεργκ!

Καί τόν καιρό πού διάβαζα τό σενάριο, στή σκηνή στήν ὁποία οἱ Ἐβραῖοι μοῦ φέρνουν τά χρήματα, τό σενάριο λέει «The Greek porter spits the money». Λέω «Στῆβεν, στήν Ἐλλάδα δέν φτύνουμε τά χρήματα, ρίχνουμε μούντζα.» Μοῦ λέει: «Michael, you are my Greek side now.» («Εἶσαι ἡἘλληνική μου πλευρά τώρα.») «Κάνε ὃ,τι νομίζεις σωστότερο.» Ὃταν

γυρίσαμε τή σκηνή ἒπεσε τό θέατρο ἀπ’ τά γέλια. Ὃταν παίχτηκε ἐδῶ ή ταινία, ἒγινε τῆς πουτάνας τό κάγκελο! Ποιός; Ὁ Στῆβεν Σπῆλμπεργκ! Ἂν τά ἒλεγα σέ ἓναν Ἓλληνα σκηνοθέτη, θά μοῦ ἒλεγε «Κάτσε ἐσύ, ξέρω ἐγώ.» Ὁ Στῆβεν Σπῆλμπεργκ κάθισε καί ἂκουσε αὐτό πού εἶπα ἐγώ.

Θεμελῆς: Δυσκολεύτηκες οἰκονομικά στή ζωή σου μετά ἀπό τόσες πολλές καί

σήμαντικές συνεργασίες ;

Γιαννᾶτος: Πάρα πολύ – ἀκόμη καί τώρα.

Θεμελῆς: Εἶναι ἂδικο, δέν εἶναι ἂδικο;

Γιαννᾶτος: Στή ζωή… μήν τήν ψάχνεις…ἡ ζωή εἶναι τρελλή. Στή ζωή ἒχουν χρήματα αὐτοί πού δέν τ’ ἀξίζουν καί δέν ἒχουν αὐτοί πού τ’ ἀξίζουν. Ποτέ τῶν ποτῶν δέν ἢμουν ὁ πλούσιος ἠθοποιός – ποτέ. Εἶχα ὑποχρεώσεις, ἒδινα ἐδῶ, ἒδινα ἐκεῖ κ.τ.λ. κ.τ.λ. Δέν ἒκανα μιά ταινία γιά τήν ὁποία νά πεῖς «Ὃλα τά λεφτά δικά σου ρέ μάγκα.» Μετά Τό Ἐξπρές του Μεσονυχτίου πολλοί ἂνθρωποι ἀπό τήν Ἀγγλία μοῦ ἒγραφαν: «Μάϊκλ, ἒχεις πολλούς φίλους στην Ἀγγλία. Σε περιμένουμε στήν Ἀγγλία». Δεν μποροῦσα να πάω, γιατί εἶχα τή μητέρα μου. Σκέφτηκα ὃτι ἡ μητέρα μου εἶναι πολύ πιό ἀνώτερο πράγμα ἀπό μιά καριέρα, γιά νά τήν ἀφήσω μόνη καί νά πάω στήν Ἀγγλία· καί ἒμεινα μαζί της.

 Ὁλόκληρη ἡ συνέντευξη ἐδῶ.

Πηγή:http://vulcanactiv.wordpress.com/