Μαίανδρος: Διακοσμητικό σχέδιο ή σύμβολο;

Του Γιώργου Καλλέργη

Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, Έλληνες και αλλοδαποί, πιστεύουν ότι ο μαίανδρος είναι κάποιο διακοσμητικό σχέδιο ελληνικής επινόησης, που μπορούν να τον παρατηρήσουν σε αρχαία ελληνικά μνημεία, παραδοσιακά υφαντά ή κεντήματα, διακοσμητικά πιάτα, κοσμήματα και σε αρκετά τουριστικά είδη και φολκλόρ.

Τι είναι όμως ο μαίανδρος; Είναι ένα παραδοσιακό διακοσμητικό σχέδιο που θυμίζει Ελλάδα ή είναι κάτι βαθύτερο που αγγίζει τη σφαίρα των συμβολισμών; Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για σύμβολο που έχει το σχήμα και τις διαστάσεις ενός καλλίμορφου διακοσμητικού σχεδίου. Στην εποχή μας, επειδή η δύναμη των συμβόλων έχει ατονήσει λόγω της ροπής του σημερινού ανθρώπου στον υλισμό και της έλλειψης πνευματικής αναζήτησης, ο μαίανδρος χρησιμοποιείται περισσότερο ως σήμα παρά ως σύμβολο από κάποια σωματεία, εταιρείες, οργανώσεις, ακόμη και από πολιτικά κόμματα.

Πρέπει να ειπωθεί με σαφήνεια και σοβαρότητα ότι όποιος επιθυμεί να τον χρησιμοποιεί σαν σύμβολο, ας κατανοήσει πρώτα τη βαθύτερη σημασία του. Το σύμβολο αυτό, όπως και κάθε σύμβολο, είναι μορφή συμπυκνωμένης ενέργειας, θετικής κυρίως, που εκφράζεται με την απεικόνιση γενικά του συμβόλου.

Όσον αφορά στην προτίμησή μας σε κάποιο σύμβολο, θα πρέπει να επιλέξουμε, αφού προηγουμένως το μελετήσουμε, τι είδους ενέργεια (θετική ή αρνητική) θέλουμε να πάρουμε από την ακτινοβολία της θέας του.

Τι συμβολίζει λοιπόν ο μαίανδρος; Ένα δύσκολο ερώτημα, που οφείλει να δώσει μια δύσκολη απάντηση-αναζήτηση.

Για να εισχωρήσει κάποιος στα άδυτα των συμβολισμών θα πρέπει, αφού μελετήσει πρώτα την ιστορική τους προέλευση, να χρησιμοποιήσει ως κλειδί αποκωδικοποίησης την επιστήμη της Ετυμολογίας για τη λέξη σύμβολο που αναζητεί να ερμηνεύσει, να εμβαθύνει και να αποδώσει τον πρέποντα αποσυμβολισμό.

Επειδή όμως πρόκειται για σύμβολο και τα σύμβολα έχουν ιερή αξία, δεν επιτρέπεται να απομυθοποιούνται δημόσια. Ας προσπαθήσει λοιπόν μόνος του ο οποιοσδήποτε εραστής της γνώσης και φίλος της σοφίας να ερμηνεύσει το συμβολισμό του. Υπόψη ότι η πνευματική προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση αμείβεται.

Εξάλλου «τα αγαθά κόποις κτώνται», έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι.

Βέβαιο είναι ότι πρόκειται για ελληνικό σύμβολο με θετική ενέργεια, που απηχεί την ανδρεία των Ελλήνων ως αρετή.

Η γένεση του ανδρός

Για να γίνει ένα αγόρι άνδρας, πραγματικός άνδρας και όχι ενήλικο αρσενικό, θα πρέπει να γαλουχηθεί με τις αρχές και τις αξίες που έχει ένας σωστός και ολοκληρωμένος άνδρας. Τα ψυχικά γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν έναν άνδρα είναι ο λόγος της τιμής του, η σοβαρότητα, το φιλότιμο, η φιλοπατρία, η γενναιότητα στον πόλεμο και στην ειρήνη και τα δευτερογενή στοιχεία, όπως η εκπαίδευση στην πάλη, στο ξίφος, στο ακόντιο και η άθληση στο στίβο. Τέλος, η ερωτική επιλογή του αντίθετου φύλου προτίμησης και όχι του ιδίου φύλου είναι το γνήσιο γνώρισμα του ανδρός.

Και όλα αυτά γίνονταν με την αγωγή και την εκπαίδευση των αγοριών στην αρχαία Ελλάδα. Τότε και μόνο τότε λάμβαναν το χρίσμα του ανδρός.

Το συμπέρασμα που μπορεί να αποκομίσει κάποιος απ' όλα αυτά που περιγράφονται άνωθεν είναι ότι άνδρας δε γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι. Ένα αγόρι, για παράδειγμα, εάν βιαστεί και κακοποιηθεί σεξουαλικά, είναι πάρα πολύ δύσκολο να αποκτήσει την προσωπικότητα του ανδρός, εφόσον ζει σε περιβάλλον φόβου, ενοχής και απόρριψης.

Το ίδιο θα συμβεί και σε αγόρια όπου δεν υπάρχουν τα ανδρικά πρότυπα στο κοινωνικό περιβάλλον που ζουν, ούτε οι μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες ανδρών ως πρότυπα μίμησης. Η σημερινή "εξελιγμένη" κοινωνία μας ζει με τα πρότυπα εκείνα τα γνωστά που προβάλλουν όλα σχεδόν τα ΜΜΕ. Και όλοι μας λίγο ή πολύ γνωρίζουμε τι είδους πρότυπα "ανδρών" αλλά και γυναικών προβάλλονται και γιατί.

Το αν τώρα η κοινωνία, αυτή που η πλειοψηφία της είναι δυστυχώς πολύ ανεκτική στα πάντα, αποδέχεται αυτά τα πρότυπα, είναι άλλο θέμα συζήτησης.

Μια άλλη προσέγγιση συμβολισμού

Κάποια άλλη ερμηνεία συμβολισμού του μαιάνδρου που έχει ήδη καταγραφεί από ορισμένους μελετητές των συμβόλων είναι ότι ήταν ένα αυστηρά κωδικοποιημένο μυστικό λαβής, στο αγώνισμα της πάλης των αρχαίων Ελλήνων.

Θεωρούσαν ότι το δέσιμο των δακτύλων μεταξύ τους και το σφίξιμο του αντιπάλου ήταν τεχνική που του προκαλούσε δυσφορία και ανασφάλεια κατά τη διάρκεια της πάλης, ενώ στον πόλεμο σώμα με σώμα με τον εχθρό μια τέτοια λαβή έδινε προβάδισμα και πολλαπλές πιθανότητες καταβολής του αντιπάλου μέχρι την εξόντωσή του.

Στο σύμβολο αυτό, ο κατέχων την τεχνική του μαιάνδρου στην πάλη απεικονίζει την αποφασιστικότητα και τη γενναιότητα του ανδρός που παλεύει (μάχεται) με τη χρήση της πρακτικής γνώσης που μετουσιώνεται τελικά σε ανδρεία.

Η αντίληψη αυτή του μυστικού της λαβής στην αρχαία πάλη προέρχεται από το σχετικό μύθο του Πηλέα, πατέρα του μυθικού Αχιλλέα και της θεάς Θέτιδας. Με ποιο τρόπο δηλαδή ο ερωτευμένος βασιλιάς Πηλέας θα έπιανε με λαβή τη θεά χωρίς εκείνη να μπορεί να του ξεφύγει από τις μορφές που θα άλλαζε η Θέτιδα, πράγμα που έκανε. Το δυνατό αυτό πιάσιμο (λαβή) το δίδαξε στον Πηλέα ο Κένταυρος Χείρωνας. Πρόκειται για τη χειρώνειο λαβή στην αρχαία ελληνική πάλη.

Τόσο το σύμβολο του μαιάνδρου, όσο και τα άλλα αρχαία ελληνικά σύμβολα (αγκυλωτός σταυρός, πεντάλφα, ουροβόρος όφις κ.ά.) τα έχουν υιοθετήσει μυστικές οργανώσεις, τεκτονικές στοές, πολιτικά κόμματα, φιλοσοφικοί σύλλογοι, με αποτέλεσμα η θέα τους να ταυτίζεται με το αβγό της Έχιδνας και να γίνεται άκρως μισητή σε Έλληνες και ξένους.

Η αλήθεια είναι ότι η άγνοια του κόσμου για το βαθύτερο νόημά τους από τη μια μεριά και από την άλλη η αρπαγή τους από τη φιλοσοφική τους κοιτίδα έχει βοηθήσει ώστε να χάσουν την αρχική αξία του συμβολισμού τους.

Πηγή:http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1162388&srv=322