Χάσμα μεταξύ "παγκοσμιοποιημένων" και "περιθωριοποιημένων"

Του Νικόλαου Λ. Μωραΐτη,
BA., M.A., Ph.D Διεθνείς Σχέσεις, Συγκριτική Πολιτική

1. ΟΙ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Κάποιος μπορεί να δώσει στους αρχιτέκτονες αυτού του παγκόσμιου εγχειρήματος το ευεργέτημα της αμφιβολίας. Ενδεχομένως, μπορεί στην πραγματικότητα να πίστευαν ότι το σύστημα θα συνέτεινε σε μια γρήγορη ανάπτυξη μέσα από την οποία θα μπορούσαν να αντλήσουν πραγματικά οφέλη οι φτωχότεροι λαοί και θα συνέβαλε στην προστασία του περιβάλλοντος. Σίγουρα τους έχουμε ακούσει να επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά τα προσφιλές «Η παλίρροια θα σηκώσει όλες τις βάρκες». Συνεχίζουμε να το ακούμε από τους επικεφαλείς του ΠΟΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, και από τους περισσότερους αρχηγούς κρατών, συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου George W. Bush. Είναι όμως αλήθεια;

Τα προβλήματα αρχίζουν με την υπόθεση ότι η υπερ-ανάπτυξη μπορεί να συνεχιστεί στο διηνεκές. Πως μπορεί αυτή η γεωμετρικά αυξανόμενη ανάπτυξη  να διατηρηθεί τη στιγμή που υπάρχουν όρια στο συγκεκριμένο πλανήτη μας; Από που θα προέλθουν οι πηγές - τα ορυκτά, η ξυλεία, το νερό και το έδαφος - προκειμένου να «ρίξουν νερό σ' αυτό το μύλο» της τπερ-ανάπτυξης χωρίς την καταστροφή του ίδιου του πλανήτη και ημών των ιδίων; Ήδη έχουν εμφανιστεί τα όρια του δικού μας κόσμου. Πόσα αυτοκίνητα και ψυγεία μπορούν να παραχθούν και να αγοραστούν; Πόσοι δρόμοι μπορεί να καλύψουν αυτή τη γη; Πόσα ψάρια μπορούν να αντληθούν από τη θάλασσα πριν από την εξάλειψη των ειδών και την καταστροφή των οικοσυστημάτων; Πόση ακόμη μόλυνση του περιβάλλοντος μπορεί να ανεχθεί ο κόσμος μας; Τί θα γίνει με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τα τοξικά απόβλητα, και το πρόβλημα του όζοντος;

Υπάρχει ακόμη ένα πολύ σημαντικό ερώτημα: Ποιος στην πραγματικότητα ωφελείται από αυτό το σύστημα; Σίγουρα όχι οι αγρότες οι οποίοι έχουν εκδιωχθεί από τα εδάφη τους και έχουν μετατραπεί σε αστέγους, άνεργους πρόσφυγες και στο Βορρά και στο Νότο. Δεν είναι οι κάτοικοι των πόλεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μάζες ανθρώπων που έχουν ξεσπιτωθεί και έρχονται κατά κύματα στις πόλεις για να βρουν δουλειά. Δεν είναι οι εργάτες που κινούνται σε μια καθοδική πορεία μεροκάματων και στο Βορά και στο Νότο. Δεν είναι οι ντόπιοι που αντιμετωπίζουν τις ορδές των εταιρικών εισβολέων που ψάχνουν να αντλήσουν και τις τελευταίες πηγές. Και σίγουρα δεν είναι η φύση.

Οι πραγματικά ωφελούμενοι είναι σαφώς ευδιάκριτοι. Είναι ακριβώς οι αντίθετοι από εκείνους που οι συνήγοροι αυτής της διαδικασίας υποστηρίζουν ότι είναι.

Πολιτικές, κανόνες και οργανισμοί της οικονομικής παγκοσμιοποίησης όπως είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δίνουν προτεραιότητα στην ανάπτυξη του πλούτου και των οικονομικών μεγεθών των εταιρειών. Λειτουργούν με βάση τη θεωρία ότι η «ανερχόμενη παλίρροια» του πλούτου των εταιρειών που ρίχνει μερικές σταγόνες στις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες «ανυψώνει όλες τις βάρκες». Οι οικονομικοί δείκτες, εντούτοις, ακόμα και εκείνοι που μνημονεύονται από τους υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης καταδεικνύουν το αντίθετο. Οι πιο κάτω αναφορές κυρίως εστιάζονται στην περίοδο της περισσότερο γρήγορης ανάπτυξης της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή στην περίοδο 1970-2000. Απεικονίζουν το ότι ενώ οι εταιρείες και η ελίτ έγιναν πλούσιες μέσα από την παγκοσμιοποίηση οι φτωχοί σταθερά γίνονται φτωχότεροι.

•  Οι νέοι κανόνες της παγκοσμιοποίησης - και οι παίκτες που τους ορίζουν - εστιάζονται στις ενιαίες παγκόσμιες αγορές, αγνοώντας τις ανάγκες των ανθρώπων τις οποίες οι αγορές δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν. Η διαδικασία επικεντρώνεται στη συγκέντρωση της δύναμης και στην περιθωριοποίηση των φτωχών, κρατών και ατόμων... Ο τρέχων δημόσιος διάλογος [σχετικά με την παγκοσμιοποίηση] είναι... πολύ επιφανειακού χαρακτήρα, περιοριζόμενος σε ανησυχίες σε ό,τι φορά την οικονομική ανάπτυξη και τη νομισματική σταθερότητα  και αγνοώντας τους ευρύτερους προβληματισμούς του ανθρώπου όπως είναι η διαρκής παγκόσμια φτώχια, η αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ των και μέσα στις, ίδιες τις χώρες, ο εξοστρακισμός  των φτωχών ατόμων και χωρών και η διαρκείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[1].

•  Η ανερχόμενη παλίρροια της παγκόσμιας οικονομίας θα δημιουργήσει πολλούς νικητές στο οικονομικό πεδίο, δεν θα ανυψώσει όμως όλες τις βάρκες... [Θα] διογκώσει τις εσωτερικές και εξωτερικές διενέξεις εδραιώνοντας ακόμα περισσότερο το υπάρχον χάσμα μεταξύ των επιμέρους νικητών και χαμένων... Η εξέλιξη [της παγκοσμιοποίησης] θα είναι δύσκολη, μέσα από τη χρόνια νομισματική αστάθεια και τη διεύρυνση του οικονομικού χάσματος... Περιοχές, χώρες και ομάδες που θα αισθάνονται ότι έχουν μείνει πίσω θα αντιμετωπίσουν μια διευρυνόμενη οικονομική στασιμότητα, πολιτική αστάθεια, και πολιτισμική απομόνωση. Θα ενθαρρυνθούν καταστάσεις πολιτικού, εθνικού, ιδεολογικού και θρησκευτικού εξτρεμισμού, μέσα από την αύξηση της βίας που συχνά τον συνοδεύει[2].

•  Η ροπή προς τη φτώχια έχει χειροτερεύσει. Ο αριθμός των φτωχών που ζουν με εισόδημα κάτω από 1 δολάριο ΗΠΑ την ημέρα έχει αυξηθεί από 1.197 εκατ. το 1987 σε 1.214 εκατ. το 1997, δηλαδή μια αύξηση της τάξεως του 20% σε σχέση με τον παγκόσμιο πληθυσμό. Ένα ακόμη εικοσιπέντε τοις εκατό (1.6 δισεκ.) του παγκόσμιου πληθυσμού επιβιώνει μέσα από εισόδημα μεταξύ 1 και 2 δολαρίων ΗΠΑ την ημέρα[3].

•  Μόνο οι περιοχές της Νότιας Ασίας, Ανατολικής Ασίας, Νοτιοανατολικής Ασίας και Ειρηνικού έχουν πληθυσμό 950 εκατ. που εντάσσεται στο σύνολο του 1.3 δις. των φτωχών του πλανήτη. Η περιοχή της Αφρικανικής υπο-Σαχάρας περιλαμβάνει 220 εκατ. φτωχούς ενώ η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική 110 εκατ. Η φτώχια, επίσης, είναι ένα διάχυτο φαινόμενο που ταλανίζει το ένα τρίτο του πληθυσμού των 120 εκατ. της Ανατολικής Ευρώπης και των χωρών της Κοινοπολιτείας των Ανεξάρτητων Κρατών. Ο βιομηχανικός κόσμος παρόλο τον πλούτο του εξακολουθεί να διατηρεί στους κόλπους του 100 εκατ. ανθρώπους που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας συμπεριλαμβανομένων και 37 εκατ. ανέργων[4].

• Η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ του ενός πέμπτου του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει στις πλουσιότερες χώρες και του άλλου πέμπτου στις φτωχότερες διπλασιάστηκε από το 1960 έως το 1990, από την αναλογία 1 προς 30, σε 1 προς 60. Το 1998, ανέβηκε ακόμα περισσότερο, φτάνοντας στο ... χωρίς περαιτέρω σχολιασμό 1 προς 78![5]  

• O συνολικός πλούτος ελέγχεται από ανθρώπους με περιουσιακά στοιχεία τουλάχιστον 1 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ, που σχεδόν τετραπλασιάστηκε από το 1986 έως το 2000, από 7.2 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε 27 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Παρόλη την κάμψη του ηλεκτρονικού εμπορίου και την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση, η Merill Lynch προβλέπει ότι ο πλούτος που ελέγχεται από τους εκατομμυριούχους θα συνεχίσει να αυξάνεται με ποσοστό 8% σε ετήσια βάση, φθάνοντας τα 40 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2005[6].

             

• Ο καθαρός πλούτος των 200 πλουσιοτέρων ανθρώπων στον κόσμο αυξήθηκε από 40 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε πάνω από 1 τρισεκατομμύριο από το 1994 έως το 1998. Τα περιουσιακά στοιχεία των τριών πλουσιοτέρων ανθρώπων του κόσμου είναι μεγαλύτερα από το σύνολο του ΑΕΠ των 48 λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου και ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων στον κόσμο αυξήθηκε κατά 25% μόνο τα τελευταία δύο χρόνια. Συλλογικά, αυτά τα 475 άτομα είναι πλουσιότερα από το σύνολο των εισοδημάτων του 50% των φτωχότερων ανθρώπων του πλανήτη[7].

•  Το ένα πέμπτο των πλουσιοτέρων ανθρώπων του πλανήτη καταναλίσκει το 86% όλων των αγαθών και των υπηρεσιών, ενώ το ένα πέμπτο των φτωχότερων ανθρώπων του πλανήτη καταναλίσκει μόνο κάτι παραπάνω από το 1%. Επίσης, το ένα πέμπτο των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη απολαμβάνουν το 82% του προϊόντων του εξωτερικού εμπορίου και το 68% των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων - ενώ το αντίστοιχο ένα πέμπτο των φτωχότερων, λίγο κάτι παραπάνω από το 1%[8].

2. ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΦΤΩΧΙΑ ΣΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Αυτοί που ευνοήθηκαν περισσότερο από την παγκοσμιοποίηση ήταν οι βιομηχανικές κοινωνίες, και κυρίως οι ΗΠΑ, οι επικεφαλής του αγώνα για το «ελεύθερο εμπόριο». Όμως, ακόμα και στις ΗΠΑ τα ωφελήματα κατά κύριο λόγο κατευθύνθηκαν στους ήδη πλουσίους και στα ανώτατα στελέχη των γιγάντιων εταιρειών, ενώ επιταχύνθηκαν οι εισοδηματικές και οικονομικές ανισότητες στον υπόλοιπο πληθυσμό. Οι ανισότητες μεταξύ εργατών και ανώτατων  στελεχών είναι πολύ μεγάλες και η ψαλίδα αυξάνεται συνεχώς, καθώς οι εταιρείες συνεχίζουν να ψάχνουν για χαμηλόμισθο εργατικό δυναμικό αλλού, οδηγώντας προς τα κάτω τους μισθούς.

Το μοναδικό τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ που είχε μεγάλα κέρδη από το 1983 είναι το 20% των πλουσιότερων νοικοκυριών των ΗΠΑ[9].

To πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ που ανέρχεται στο 20% έχει στα χέρια του το 84.6% του συνολικού πλούτου της χώρας[10].

H Paine-Webber Inc. συμβούλευσε τους επενδυτές να ακολουθήσουν τη στρατηγική Tiffany/Wal-Mart και να αποφεύγουν εταιρείες που υπηρετούν το μέσο καταναλωτή.... για εύλογους λόγους. Η μεσαία τάξη, που παλαιότερα θεωρείτο ότι περιλάμβανε σχεδόν τον καθένα, δεν αυξάνεται πλέον σε ό,τι αφορά τα αριθμητικά στοιχεία που αντιστοιχούν στην αγοραστική δύναμη. Αντίθετα, τα τμήματα που αντιστοιχούν στα ρετιρέ και στη βάση της εισοδηματικής κλίμακας είναι εκείνα που παρουσιάζουν διόγκωση... Κατά τη δεκαετία του 1990 εμφανίζεται μια μεγαλύτερη πόλωση στα εισοδήματα στις ΗΠΑ σε σχέση με την όποια άλλη περίοδο από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου[11].

To 1998, το πλουσιότερο 1% των νοικοκυριών κατείχε όλο το υπάρχον στοκ... Οι πλουσιότερες οικογένειες  λογιζόμενες ως ομάδα είχαν στη διάθεσή τους το 90% των μετοχών εταιρειών, χρεογράφων, συμμετοχές σε τραστ και εταιρικά μερίδια και περίπου τα τρία τέταρτα των ακινήτων, όχι οικιών.[12]  

Ο μέσος όρος του οικογενειακού πλούτου μειώνεται αντί να αυξάνει και αντιστοιχεί σε λιγότερο από 10.000 δολάρια ΗΠΑ σε οικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Το 20% που αντιστοιχεί στις φτωχότερες ομάδες του πληθυσμού οφείλει περισσότερα από αυτά που έχει στην ιδιοκτησία του. Τα 90% των κερδών του κεφαλαίου της οικονομίας εισπράττονται από αυτό το 20% των πλουσιότερων ομάδων του πληθυσμού.[13]

Σχεδόν 10 εκατ. άνθρωποι, 6.1. εκατ. ενήλικες και 3.3. εκατ. παιδιά, αντιμετώπισαν σοβαρότατα προβλήματα πείνας στις ΗΠΑ. Το 1998, 10.5 εκατ. νοικοκυριών των ΗΠΑ δεν είχαν την δυνατότητα πλήρους κάλυψης των βασικών αναγκών διατροφής τους. Αυτό ανέρχεται στο 10.2% όλων των νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Αυτά τα νοικοκυριά περιλαμβάνουν 31 εκατ. ανθρώπους στους οποίους συμπεριλαμβάνονται 19 εκατομμύρια ενήλικες και 12 εκατ. παιδιά. Αυτός ο αριθμός είναι μεγαλύτερος κατά 3 εκατ. ενήλικες και 2 εκατ. παιδιά σε σχέση με το 1997[14].

Το 1999, το μέσο καταναλωτικό πακέτο ενός ανωτάτου διοικητικού στελέχους στις ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων και των μπόνους και των οψιόν μετοχών, ήταν 475 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με εκείνο του κοινού εργάτη[15].

Υπήρξε αύξηση ανερχόμενη στο 535% στα πακέτα αμοιβών των στελεχών κατά τη δεκαετία του 1990, ενώ οι πραγματικοί μισθοί είτε εμφάνισαν πτώση είτε έμειναν αμετάβλητοι. Η αύξηση των αμοιβών των ανώτατων στελεχών των εταιρειών λίγο στέρησε τις πολυεθνικές από τα κέρδη τους που αυξήθηκαν κατά 116%[16].  

           

3. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΕΙΝΑ

Οι πολιτικές της οικονομικής παγκοσμιοποίησης όπως αυτές εφαρμόζονται από τους οργανισμούς όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, εστιάζουν την παραγωγή ειδών διατροφής για εξαγωγές και λιγότερο για εσωτερική κατανάλωση. Οι μικροαγρότες οι οποίοι παλιά χρησιμοποιούσαν τις δικές τους καλλιέργειες για αυτοτροφοδότηση και τροφοδότηση των δικών τους κοινοτήτων τώρα αναγκαστικά εκδιώκονται από τη γη τους και αντικαθίστανται από μεγάλης κλίμακας αγροτοβιομηχανίες που παράγουν πολυτελή προϊόντα υψηλού κέρδους, όπως το βαμβάκι, το μοσχάρι, τα λουλούδια και τα εξωτικά λαχανικά για εξαγωγές στα πλούσια κράτη. Τώρα, χωρίς γη, χρήματα και πεινασμένοι, αυτοί οι παλιοί αυτάρκεις αγρότες, εξαναγκάζονται να μεταναστεύουν προκειμένου να συντηρήσουν τους εαυτούς τους και τις οικογένειές τους και να εγκαθίστανται σε πόλεις βεβαρημένες πληθυσμιακά ή κατά μήκος των συνόρων ανταγωνιζόμενοι σ' ένα εργασιακό χώρο που προσφέρει ολοένα και λιγότερο αριθμό θέσεων εργασίας.

Το πρόβλημα είναι ότι τα είδη διατροφής και παράγονται και διανέμονται με άνισο τρόπο. Επίσης, πολύ συχνά, οι φτωχοί στις εύφορες υποαναπτυσσόμενες χώρες στέκονται αμέτοχοι και κοιτάζουν με άδεια χέρια - και άδεια στομάχια - ενώ άφθονες συγκομιδές και πλούσιες σοδιές εξάγονται έναντι σκληρού νομίσματος. Βραχυπρόθεσμα κέρδη για λίγους, μακροπρόθεσμες απώλειες για πολλούς. Η πείνα είναι απόρροια της κακής διανομής και ανισότητας - όχι της έλλειψης ειδών διατροφής. Αυτός είναι και ο λόγος που παρόλη την αφθονία αιωρείται η πείνα και παρόλη την πρόοδο, η φτώχια επιμένει[17].     

Εμφανίζεται μια αύξηση της τάξης του 535% στα συνταξιοδοτικά πακέτα των ανώτατων διοικητικών στελεχών των ΗΠΑ σε σχέση με τη δεκαετία του 1990, ενώ οι πραγματικοί μισθοί είτε μειώθηκαν είτε διατηρήθηκαν σταθεροί.

Η άνοδος σε σχέση με τις πληρωμές του Ανωτάτων Διοικητικών Στελεχών πολύ απέχει από την αύξηση της τάξης του 116% των εταιρικών κερδών[18]  

   

Κάθε μέρα 11.000 παιδιά του πλανήτη μας πεθαίνουν από την πείνα ενώ 200 εκατ. άνθρωποι υποφέρουν από κακή διατροφή και έλλειψη πρωτεϊνών και θερμίδων. Πάνω από 800 εκατ. άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα σε παγκόσμιο επίπεδο, και περίπου το 70% από αυτούς είναι γυναίκες και παιδιά.[19]

Το αυτάρκες σύστημα που δίνει έμφαση στην εγχώρια παραγωγή για εγχώρια κατανάλωση απορροφήθηκε από το νέο διεθνές βιομηχανοποιημένο γεωργικό σύστημα που εξαρτάται και ρυθμίζεται από το κέντρο μέσα από γιγάντιες εταιρείες αγροτικής βιομηχανίας. Οι γεωργοί έχουν απομακρυνθεί από τα παραδοσιακά εδάφη τους, οι κοινότητες έχουν αποδεκατιστεί και η πείνα είναι στο ορίζοντα. Στο Νότο, καθώς οι πολυεθνικές εταιρείες διαχειρίζονται όλο και μεγαλύτερες φάρμες, αντικαθιστούν την παραγωγή ειδών διατροφής πρώτης ανάγκης σε μονοκαλλιέργειες για πολυτελή προϊόντα για τις αγορές του εξωτερικού. Και, σε ολόκληρο τον πλανήτη, αντικαθιστούν τους ανθρώπους που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια της γης με μηχανές και χημικά, αφήνοντας τους παλαιότερα αυτάρκεις γεωργούς χωρίς εδάφη, δουλειά και πολλές φορές χωρίς εστίες.  

   

Ένας άλλος λόγος της μαζικής αντικατάστασης των γεωργών είναι το ότι τα εδάφη για την καλλιέργεια ειδών διατροφής φεύγουν από τα χέρια των μικρών γεωργών και πηγαίνουν σε μια ελίτ μεγάλων εταιρειών που παράγουν σοδειές για πούλημα για παράδειγμα λουλούδια, ή προϊόντα πολυτελείας όπως γαρίδες, για εξαγωγές. Γι' αυτούς τους γεωργούς που παραμένουν στα εδάφη τους, αυτή η βιομηχανοποίηση της γεωργίας σαφώς και αύξησε τη φτώχια, δεσμεύοντάς τους σε μια νέα μορφή σκλαβιάς μέσα από άδικες και άνισες συμβάσεις που τους αποστερούν το μεγαλύτερο μέρος του παραγωγής τους που είναι προσαρμοσμένη στις εξαγωγές. Για κάθε δολάριο που πληρώνει ο Αμερικανός καταναλωτής για ένα πεπόνι που εισάγεται από το Ελ Σαλβαδόρ οι γεωργοί κερδίζουν κάτι λιγότερο από ένα σεντ, οι κερδισμένοι είναι οι αμερικανικής προέλευσης συσκευαστές, ενδιάμεσοι, έμποροι χονδρικής και λιανικής πώλησης.

Θύματα του δόγματος του ελεύθερου εμπορίου μπορούμε να συναντήσουμε σε όλο τον υποανάπτυκτο κόσμο. Περίπου το κατ' εκτίμηση 43% του αγροτικού πληθυσμού της Ταϊλάνδης αυτή τη στιγμή ζει κάτω από το όριο της φτώχιας, ακόμα και τώρα που οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων έχουν αυξηθεί κατά 65% μεταξύ των ετών 1985 και 1995. Στη Βολιβία, ύστερα από μια θεματική άνοδο κατά την τελευταία πενταετία των αγροτικών προϊόντων για εξαγωγές στην ιστορία της χώρας, το 1990 το 95% του αγροτικού πληθυσμού κέρδιζε λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.

Μια πλησμονή από φτηνό εισαγόμενο σπόρο οδήγησε επίσης τους ντόπιους γεωργούς να απομακρυνθούν από τις δραστηριότητές τους στην Κόστα Ρίκα. Από το 1984 έως το 1989, ο αριθμός του καλλιεργούμενου καλαμποκιού, φασολιών, και όρυζας, βασικά είδη διατροφής για τους τοπικούς πληθυσμούς μειώθηκαν από 70.000 σε 27.000. Που σημαίνει μια απώλεια της τάξης των 42.300 μονάδων. Το ίδιο ισχύει στην Αϊτή, όπου το ΔΝΤ υποχρέωσε για άνοιγμα εισαγωγών της υψηλά επιδοτούμενης από τις ΗΠΑ όρυζας την ίδια στιγμή καθώς απαγορευόταν στην Αϊτή να επιδοτήσει τους δικούς της γεωργούς. Μεταξύ των ετών 1980 και 1997, οι εισαγωγές όρυζας αυξήθηκαν από σχεδόν μηδέν σε 200.000 τόνους ετησίως, σε βάρος των εντοπίως αναπτυσσομένων βασικών ειδών διατροφής. Ως αποτέλεσμα, οι αγρότες της Αϊτής εκδιώχθηκαν από τη γη τους για να βρουν δουλειά στα εργοστάσια εκμετάλλευσης και επιδεινώθηκαν οι συνθήκες διαβίωσης των πληθυσμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του  ΔΝΤ, το 50% των παιδιών στην Αϊτή κάτω από 5 ετών υποφέρουν από κακή διατροφή και το κατά κεφαλή εισόδημα μειώθηκε από 600 δολάρια ΗΠΑ το 1980, σε  369 δολάρια ΗΠΑ σήμερα.

4. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ

Ένας από τους βασικούς λόγους του σημερινού προτύπου οικονομικής παγκοσμιοποίησης είναι το να δίδεται η ελευθερία στο κεφάλαιο και στις εταιρείες να κινούνται προς περιοχές όπου υπάρχει φθηνό εργατικό δυναμικό και τα δικαιώματα των εργατών είναι ελάχιστα σε ορισμένες δε περιπτώσεις, είναι ανύπαρκτα. Εντωμεταξύ, η εργασία δεν επιτρέπεται να κινείται ελεύθερα προς υψηλότερους μισθούς. Επιπλέον, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της γης διαβιεί κοντά στη γη, χρησιμοποιώντας το νερό και τις άλλες πηγές για να καλλιεργήσει τα προϊόντα διατροφής του, να χρησιμοποιήσει χώρους διαμονής και να διατηρούνται υγιείς οι ανθρώπινες κοινότητες. Οι πολιτικές της παγκοσμιοποίησης έχουν την τάση να αφαιρούν αυτές τις πηγές και να απομακρύνουν τους ανθρώπους από τη γη τους. Το αποτέλεσμα είναι ένας παγκόσμιος περιορισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των προτύπων και των μισθών σε όλες τις χώρες, και το ξερίζωμα των ανθρώπινων κοινοτήτων και του τρόπου διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ τα κέρδη των εταιρειών αυξάνονται.

Στο τέλος του 1998, περίπου ένα δισεκατομμύριο εργαζόμενοι  - το ένα τρίτο του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού - είτε ήταν άνεργο είτε υποαπασχολούμενο, αυτό το αριθμητικό στοιχείο ήταν το χειρότερο που εμφανίστηκε μετά τη μεγάλη ύφεση της δεκαετίας του 1930[20].  

  

Oι 200 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου αυτή τη στιγμή καλύπτουν σχεδόν το 30% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, απασχολούν όμως κάτω από το 1% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Ενώ τα κέρδη τους αυξάνονται κατά 362.4% μεταξύ του 1983 και 1999, ο αριθμός των ανθρώπων που απασχολούν ανήλθε μόνο στο 14.4%. Καθώς αυτές οι εταιρείες συνεχίζουν να μεγαλώνουν και να παίρνουν έναν πιο παγκόσμιο χαρακτήρα, συνεχίζουν να αγοράζουν τους ανταγωνιστές τους και να εξαφανίζουν θέσεις εργασίες που επικαλύπτει η μια την άλλη. Αυτές οι οικονομίες κλίμακας, είναι προσαρμοσμένες στο ελεύθερο εμπόριο, στον σχεδιασμό της παγκοσμιοποίησης. Οι συγχωνεύσεις ευρείας κλίμακας και οι ενοποιήσεις παράγουν μικρότερο αριθμό θέσεων εργασίας, παράγουν μη - θέσεις εργασίας[21].

Οι εργοδότες χρησιμοποιούν την πρόσθετη «ευελιξία» των εργατικών νόμων [που ζητεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα] για να μειώσει τις θέσεις εργασίας και να μειώσει παρά να αυξήσει την παραγωγική ικανότητα και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, δεδομένου ότι οι νέες μεταρρυθμίσεις στοχεύουν στο να διευκολύνουν στις απολύσεις και στον περιορισμό της ικανότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων να τις υπερασπίζονται[22].  

Σύμφωνα με την τρέχουσα νομοθεσία, η οικονομική παγκοσμιοποίηση διεύρυνε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών, μεταξύ πλουσίων και φτωχών στις περισσότερες χώρες, και μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι κοινωνικές ανατροπές και εντάσεις που προκύπτουν είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ειρήνη και την ασφάλεια σε ολόκληρο τον κόσμο. Η μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των κρατών και μέσα στα ίδια τα κράτη θα ενισχύσει και τη δημοκρατία και τις αποδεκτές κοινότητες.

Η μείωση του αυξανόμενου εύρους μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών απαιτεί πρώτα απ' όλα την κατάργηση όλων των παράνομων χρεών των φτωχών χρεών. Απαιτεί επίσης την αντικατάσταση των υπαρχόντων οργανισμών της παγκόσμιας διακυβέρνησης με νέους που περιλαμβάνουν την παγκόσμια δικαιοσύνη μεταξύ των αρχών λειτουργίας τους.

Σε ό,τι αφορά τις ανισότητες μεταξύ των κρατών, βασικό στοιχείο του ισχύοντας κυρίαρχου συστήματος είναι ότι οι αγορές ανταποκρίνονται στις θελήσεις εκείνων που έχουν χρήματα και αγνοούν ακόμα και τις βασικές ανάγκες εκείνων οι οποίοι δεν έχουν τα μέσα να πληρώσουν. Οι ακραίες ανισότητες στο εισόδημα και στην ιδιοκτησία απορυθμίζουν την κατανομή των οικονομικών πόρων, εξαιρούν τους πολύ πλουσίους από την ουσιαστική δημοκρατική συμμετοχή, υποβαθμίζουν τη νομιμότητα των θεσμών, και δημιουργούν κοινωνική αποσταθεροποίηση.

Επίσης, η οικονομική παγκοσμιοποίηση ζημιώνει σε δυσανάλογο βαθμό και τις γυναίκες. Οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των παραγωγών ειδών διατροφής μικρής κλίμακας που εξακολουθούν να καλύπτουν τα πιο αναγκαία προϊόντα διατροφής του πλανήτη. Έτσι, υποφέρουν τα μέγιστα από το παγκοσμιοποιημένο σύστημα γεωργίας. Ομοίως, οι περισσότεροι εργάτες σειριακής παραγωγής, σε παγκόσμιο επίπεδο, της Nike, Dell και άλλων πολυεθνικών εταιρειών είναι γυναίκες, και υποφέρουν τα μέγιστα ως υποαμοιβόμενο εργατικό δυναμικό. Ανεξάρτητα αν πρόκειται για εργάτες γεωργικής παραγωγής ή εργοστασίου, οι γυναίκες είναι οι κατά κύριο λόγο εργαζόμενες στο σπίτι και φροντίζουν τα παιδιά, και το μέγιστο τμήμα αυτής της εργασίας δεν πληρώνεται. Και ενώ οι κατώτερες βαθμίδες στις σειριακές γραμμές παραγωγής παγκοσμίως καλύπτονται κατά κύριο λόγο από γυναίκες, τα υψηλόβαθμα στελέχη των πολυεθνικών εταιρειών και οι παγκόσμιοι γραφειοκράτες είναι άντρες, πιέζοντας την άνιση κατά γένος κλίμακα πληρωμών.  

   

Σημείο Αναφοράς σε ό,τι αφορά την οικονομική παγκοσμιοποίηση είναι η Ζώνη Επεξεργασίας Εξαγωγών, γνωστή στην Κεντρική Αμερική και το Μεξικό ως "maquiladoras". Αυτά τα καινούρια «στρατόπεδα συγκεντρώσεως» παρέχουν τη δυνατότητα στις ξένες εταιρείες να παράγουν με φορολογικές μειώσεις και εξαιρέσεις από τους εργατικούς και περιβαλλοντικούς νόμους. Παγκοσμίως, ένας μέσος όρος ανερχόμενος στο 80% των εργαζομένων σε αυτές τις ζώνες είναι γυναίκες. Οι ώρες εργασίας είναι πολλές και συνήθως η προστασία των εργαζομένων είναι πολύ περιορισμένη. Η πειθαρχία είναι σκληρή και δεσποτικού χαρακτήρα, ενώ η σεξουαλική παρενόχληση είναι σύνηθες φαινόμενο[23].

Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί συνεχίζεται; Οι απαντήσεις είναι οι κάτωθι: η νοοτροπία «τα κέρδη πριν από τον άνθρωπο» και σε ορισμένες περιπτώσεις συμπαιγνία με το κράτος. Πολλές εταιρείες «χτενίζουν» ολόκληρο τον πλανήτη προκειμένου να βρουν την φθηνότερη εργασία. Ρίχνουν τη μια χώρα ενάντια στην άλλη μέσα σ' ένα πόλεμο προσφορών για τη σύναψη συμβολαίων παραγωγής. Σε κάτι που αποκαλείται «ένας αγώνας προς τον πυθμένα».

Για να διατηρήσουν την ισχύ τους, την υπάρχουσα κατάσταση, οι απειλούμενες Αμερικανικές εταιρείες άρχισαν να μεταφέρουν τις παραγωγικές δραστηριότητές τους στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η χρήση παράνομης φθηνής εργασίας θα τις διατηρούσε ανταγωνιστικές.

Πιο κάτω παραθέτουμε πίνακα με μισθούς πείνας ανά τον κόσμο:

Γυναίκες που ράβουν ακριβά παπούτσια Nike των $75 εξαναγκάζονται να μεγαλώνουν τα παιδιά τους με καφέ και λεμονάδες διότι δεν μπορούν να αγοράσουν γάλα. Κανένας δε μπορεί να ζήσει με $0,60 την ώρα στο Ελ Σαλβαδόρ. Είναι μισθός πείνας. Για να ξεφύγουν οι εργάτες από την πείνα και τη φτώχια θα πρέπει να κερδίζουν τουλάχιστον $1.18 την ώρα. Τί θα γίνει όμως όταν η Nike πληρώνει τους εργάτες της $1.17 την ώρα αντί του τρέχοντος ημερομισθίου των $0,60; Δεν θα εξανεμιστούν άραγε τα κέρδη των εταιρειών;

Μόνο κατ' ελάχιστο. Με ωρομίσθιο $0,60 οι γυναίκες πληρώνονται $0,20 για το ράψιμο κάθε πουκάμισου Nike που πωλείται λιανικά $75. Εάν το ωρομίσθιό τους φθάσει το $1.18. οι εργάτες μπορεί να κερδίζουν 391/2 σεντς για κάθε πουκάμισο Nike που πωλείται $75. Αυτό σημαίνει ότι τα ημερομίσθιά τους θα αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 1% της τιμής της λιανικής. Αυτό σίγουρα θα μπορεί να το αντέξει η Nike.

Οι JC Penny, Victoria's Secret, IBM, Toys R Us και η TWA είναι μερικές από τις Αμερικανικές εταιρείες που εκμεταλλεύθηκαν χρησιμοποιώντας φυλακισμένους στην παραγωγή. Μέσα από δικαστικές αποφάσεις που επιβάλλονται ποινές εγκλεισμού στις φυλακές για μεγάλη χρονική περίοδο για μικροαδικήματα σε σχέση με ναρκωτικά και έντονες ρατσιστικές προκαταλήψεις οι φυλακές χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες για την αποκόμιση κερδών, δηλαδή την παροχή εργασίας προς στις εταιρείες από καταδικασμένους, με αντίτιμο το δωμάτιο και την τροφή που παρέχει η φυλακή, δημιουργώντας έτσι ένα σύγχρονο σύστημα εργασίας που παρέχεται από καταδικασμένα, δεσμευμένα άτομα - μια κοινωνική κατάσταση που παλαιότερα ονομαζόταν σκλαβιά[24].  

  

Σε ολόκληρο τον κόσμο οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τις γυναίκες εργαζόμενες με το να βάζουν μια ταμπέλα σε ορισμένες εργασίες ως «εργασίες για γυναίκες» και στη συνέχεια να τους δίνουν χαμηλότερους μισθούς διότι οι εργασίες αυτές παρέχονται από γυναίκες. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες πληρώνονται λιγότερα όχι για τον τύπο της εργασίας που παρέχουν, αλλά για το ότι η εργασία αυτή εκτελείται από γυναίκες. Σε βιομηχανίες όπως υφασματοβιομηχανίες, παραγωγής ενδύματος και ηλεκτρονικών προϊόντων, τα στερεότυπα του τύπου ότι οι γυναίκες έχουν «μικρότερα δάκτυλα» και «μεγαλύτερη επιδεξιότητα» επιτρέπουν στις εταιρείες να «γκετοποιούν» και να χρησιμοποιούν τις γυναίκες σε θέσεις χαμηλού διανοητικού επιπέδου με χαμηλούς μισθούς[25].

             

Οι κυβερνήσεις στις υποανάπτυκτες χώρες όπως στον Παναμά, στην Ινδονησία, Κίνα Μπαγκλαντές, Μεξικό, Τζαμάικα, Μαρόκο, Αϊτή, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Φιλιππίνες, Σρι Λάνκα και Λεσόθο υπόσχονται μεγάλες δεξαμενές γυναικών εργατριών στις πολυεθνικές εταιρείες στις ζώνες παραγωγής προϊόντων για εξαγωγές. Συνήθως εργάζονται νέες κοπέλες κάτω από επικίνδυνες συνθήκες εργασίας με πολύ χαμηλούς μισθούς για την παραγωγή αγαθών για τον Πρώτο Κόσμο καθώς τα ανθρώπινα δικαιώματά τους παραβιάζονται από τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις.

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι ΗΠΑ και άλλες βιομηχανικές χώρες πειραματίστηκαν σε «εταιρικές πτήσεις» καθώς οι πολυεθνικές μετέφεραν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα από περιοχές που απαιτούντο υποφερτοί μισθοί όπως οι ΗΠΑ, το Χονγκ - Κονγκ, η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα σε φτωχότερες χώρες όπου οι εργάτες ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν δουλειά με απαράδεκτα χαμηλούς μισθούς. Η Sweatshop Watch αναφέρει τα πιο κάτω ωρομίσθια για εργάτες στο χώρο της ένδυσης για το έτος 1995:

Στις ΗΠΑ, πάνω από 400.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν από το 1973 καθώς οι Αμερικανικές εταιρείες όπως οι Liz Clairborne και The Gap μετέφεραν τις δραστηριότητές τους εκτός συνόρων. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι σε αυτά τα εργοστάσια εκμετάλλευσης είναι νέα κορίτσια, αν και σε ορισμένες περιοχές όπως το Μπαγκλαντές χρησιμοποιούνται και παιδιά ηλικίας 10 και 14 ετών που ράβουν τα ρούχα που φοράμε. Συνήθως το εργατικό δυναμικό κοιμάται σε θαλάμους με πολλά άτομα μαζί και με λίγες ανέσεις. Αυτές οι νέες εργάτριες παρόλον ότι εργάζονται έξι με επτά ημέρες την εβδομάδα, εντούτοις δεν είναι σε θέση να πληρώσουν για ένα απλό γεύμα και αναγκάζονται να υποσιτίζονται. Στο τεύχος του Οκτωβρίου 1996 του 48 Hours αποκαλύπτεται ότι οι εργάτες που απασχολούνται στα εργοστάσια της Nike στο Βιετνάμ κερδίζουν μόλις 20 δολάρια ΗΠΑ το μήνα και απασχολούνται έξι ημέρες την εβδομάδα, με εισπράξεις που αντιστοιχούν μόνο στο 50% του ελαχίστου μισθού στη χώρα.

Η εταιρεία Liz Clairborne ράβει ρούχα της στα εργοστάσια της Doall, Κορεατικής ιδιοκτησίας, στο Ελ Σαλβαδόρ από το 1992. Οι γυναίκες κερδίζουν 74 σεντς για κάθε ζακέτα αξίας 198 δολαρίων ΗΠΑ της Liz Clairborne που ράβουν και 58 σεντς για κάθε παντελόνι αξίας 118 δολαρίων ΗΠΑ. Οι μισθοί τους ανέρχονται σε λιγότερο από το μισό τοις εκατό της λιανικής τιμής του πωλουμένου τεμαχίου.

• Υπάρχουν 225 εργοστάσια παραγωγής για εξαγωγές ειδών ένδυσης στο Ελ Σαλβαδόρ  
• Με 68.000 εργαζομένους
• Που αποστέλλουν 581 εκατομμύρια τεμάχια ειδών αμφίεσης ετησίως στις ΗΠΑ αξίας 1.2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ
• Το Ελ Σαλβαδόρ τώρα είναι η έβδομη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής ειδών ένδυσης για εξαγωγές στις ΗΠΑ
• Οι εξαγωγές του Ελ Σαλβαδόρ προς τις ΗΠΑ σε είδη ένδυσης ανέρχονται σε 12% το 1998, με έναν διαρκή αυξανόμενο ρυθμό που συνεχίζεται τους πρώτους τρεις μήνες του 1999, έως ένα επιπλέον 7%. Τώρα, το Ελ Σαλβαδόρ στέλνει 50 εκατομμύρια τεμάχια ειδών ένδυσης το μήνα στις ΗΠΑ.
• Οι γυναίκες του Ελ Σαλβαδόρ πληρώνονται 74 σεντς για κάθε ζακέτα που ράβουν λιανικής τιμής 198 δολαρίων ΗΠΑ της Liz Clairborne που σημαίνει ότι οι μισθοί τους αντιστοιχούν στα 4/10 του 1% της λιανικής τιμής της ζακέτας.
• Επίσης, οι γυναίκες κερδίζουν 58 σεντς για κάθε παντελόνι Liz Clairborne που ράβουν του οποίου η λιανική τιμή ανέρχεται σε 118 δολάρια ΗΠΑ που σημαίνει ότι οι μισθοί τους αντιστοιχούν στα 5/10 του 1% της λιανικής τιμής της ζακέτας.
• Τέσσερις γραμμές παραγωγής στο εργοστάσιο Doall #2, που αντιστοιχεί περίπου στο μισό της συνολικής εργοστασιακής παραγωγής, ασχολούνται με το ράψιμο, φορεμάτων, ζακέτων, παντελονιών και φουστών της Liz Clairborne.

  

Αυτές οι χαμηλές αντιστοιχίες μισθών έχουν παραμείνει σταθερές για χρόνια. Όταν η Εθνική Επιτροπή Εργασίας μελέτησε τα κόστη παραγωγής στο εργοστάσιο Doall τον Οκτώβριο του 1995, οι γυναίκες κέρδιζαν 77 σεντς για κάθε ζακέτα της Liz Clairborne που πουλιόταν λιανικά 178 δολάρια ΗΠΑ, που σημαίνει ότι οι μισθοί τους αντιστοιχούσαν στα 5/10 του 1% της λιανικής τιμής της ζακέτας. Επισημαίνεται ότι στις ΗΠΑ το κόστος εργασίας για το ράψιμο ενός ρούχου τυπικά ανέρχεται στο 10% της λιανικής τιμής. Μεταφέροντας την παραγωγή εκτός συνόρων, οι εταιρείες σχεδόν εξαφάνισαν το κόστος ραψίματος ενός ρούχου, περιορίζοντας το κόστος ραψίματος από το 10% στα 5/10 του 1%. Οι εταιρείες ταυτόχρονα αύξησαν τα κέρδη τους από το παραδοσιακό 100% για τις ΗΠΑ που αντιστοιχεί όταν το ρούχο φεύγει από τον παραγωγό και πηγαίνει στο λιανοπωλητή σε 500 έως 1.000% με την παραγωγή ειδών αμφίεσης εκτός συνόρων, όπου οι ελάχιστοι μισθοί συχνά καθορίζονται κάτω από τα όρια επιβίωσης και όπου οι αντιστοιχίες μισθών είναι φαινομενικά χαμηλές μέσα από την άρνηση των δικαιωμάτων του εργαζομένου[27].   

Να λοιπόν πως λειτουργεί το σύστημα:

Εξήντα εργάτες της γραμμής παραγωγής έχουν ως μέτρο παραγωγής 600 ζακέτες Liz Clairborne ανά 8ωρη βάρδια, από 07.00 π.μ με 16.00μμ.

Η βασική αμοιβή στο εργοστάσιο Doall είναι 60 σεντς την ώρα, όμως για τους δικούς μας υπολογισμούς επιλέξαμε την υψηλότερη αμοιβή στο εργοστάσιο που κερδίζουν πολύ λίγοι εργαζόμενοι συμπεριλαμβανομένων και όλων των έξτρα αμοιβών και κινήτρων, που είναι 92 σεντς την ώρα.

[].

Εξήντα τρεις εργάτες σε γραμμή παραγωγής έχουν ημερήσιο μέτρο παραγωγής ραψίματος 800 παντελόνια της Liz Clairborne μέσα σε μια 8ωρη βάρδια, από 07.00 π.μ με 16.00μμ με μια ώρα διακοπή για φαγητό. [].   

Υπάρχουν 68.000 εργάτες στο Ελ Σαλβαδόρ που ράβουν ρούχα αποκλειστικά για εξαγωγές στις ΗΠΑ. 63% αυτών των εργατών είναι νέα κορίτσια, η πλειοψηφία τους 17 έως 25 ετών, ενώ 50% είναι ανύπαντρες μητέρες. Οι πάνω από 27.000 ανύπαντρες μητέρες που εργάζονται στα εργοστάσια παραγωγής για το εξωτερικό είναι οι εργάτριες εκείνες οι οποίες είναι οι περισσότερο ευάλωτες σε καταχρηστικές συνθήκες εργασίες στα εργοστάσια, δεδομένου ότι τα παιδιά τους εξαρτώνται άμεσα από τους μισθούς τους. Επίσης, αντιμετωπίζουν ένα γενικό ποσοστό φτώχιας ανερχόμενο σε 48%. Η εταιρεία Liz Clairborne εισάγει από το Ελ Σαλβαδόρ, Γουατεμάλα, Δομινικανή Δημοκρατία, Κίνα, Σαϊπάν, κλπ[28].

   

Οι συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο εκμετάλλευσης Doall #2

Στο εργοστάσιο Doall #2, υπάρχουν περίπου 800 εργαζόμενοι οι οποίοι ράβουν ρούχα για την Liz Claiborne (που συνολικά ανέρχονται περίπου στο μισό της συνολικής παραγωγής της) την Perry Ellis και την  Leslie Fay. Το εργοστάσιο της Doall  βρίσκεται στην Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου San Marcos στα περίχωρα του Σαν Σαλβαδόρ και στον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί στο αεροδρόμιο. Η Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου περιβάλλεται από ένα ψηλό φράχτη που στην κορυφή του είναι πλεγμένο κοφτερό συρματόπλεγμα. Οι μεταλλικές πύλες της εισόδου παραμένουν κλειδωμένες και ελέγχονται από βαριά οπλισμένους φρουρούς που ψάχνουν για κλέφτες. Δεν επιτρέπεται η είσοδος επισκεπτών[29].

5. ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ.

Παγκοσμίως, περίπου 246 εκατομμύρια παιδιά απασχολούνται σε απαράδεκτες μορφές παιδικής εργασίας. Μεταξύ αυτών υπάρχουν 179 εκατομμύρια, με ηλικία κάτω των δέκα πέντε ετών, τα οποία εργάζονται σε επικίνδυνες εργασίες όπως τα ορυχεία, οι αλιευτικές εργασίες και οι οικοδομές. Υπάρχουν 8,4 εκατομμύρια παιδιών που έχουν περιπέσει στις χειρότερες μορφές εκμετάλλευσης συμπεριλαμβανομένης και της δουλείας, της εξαναγκαστικής στρατολόγησης για ένοπλες συγκρούσεις, της πορνείας και της πορνογραφίας. Η παιδική εργασία αποτελεί ένα διογκούμενο πρόβλημα για την Καραϊβική και ειδικότερα για το Belize, την Guyana και την Jamaica. Στη Ρωσία, περίπου 1 εκατομμύριο παιδιά απασχολούνται στις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας, στην Τουρκία το 87% των παιδιών των αγροτικών οικογενειών είναι μη πληρωνόμενοι αγρότες.

Στο Πακιστάν παράγεται το 75% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής μπαλών ποδοσφαίρου, το υπόλοιπο παράγεται κυρίως στην Κίνα, την Ινδία και την Ινδονησία. Σε μια μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στην περιοχής Sialkot  του Πακιστάν υπολογίστηκε ότι περισσότερα από 7.000 παιδιά με ηλικία μεταξύ 5 και 14 ετών έραβαν μπάλες με τακτική πλήρη απασχόληση και μάλιστα ορισμένα εργάζονταν και 10 έως 11 ώρες ημερησίως. Επιπρόσθετα, ένας μεγάλος αριθμός παιδιών εργάζεται με μερική απασχόληση και ορισμένα δεσμευμένα λόγω χρεών[30].

Για να διατηρήσουν τα συμφέροντά τους οι ΗΠΑ κινήθηκαν προς την Κίνα για φθηνή παραγωγή. Οι Αμερικανικές εταιρείες ρούχων και υποδημάτων, οι οποίες εισάγουν περισσότερα από 15 εκατομμύρια δολάρια ετησίως  σε Κινεζικής κατασκευής αγαθά, κερδίζουν από τους υπεργολάβους των οποίων οι εργάτες είναι κυρίως νέα κορίτσια που μοχθούν σε εργοστάσια εκμετάλλευσης.

Στην αναφορά που  καλύπτει 21 εργοστάσια στην Κίνα,  διαπιστώνεται ότι η έξωθεν χρηματοδοτούμενη έκρηξη της νότιας Κίνας τροφοδοτείται από γυναίκες αγράμματες από τις αγροτικές περιοχές, οι οποίες δεν γνωρίζουν τα νόμιμα δικαιώματά τους και πιέζονται να εργάζονται 12 ώρες ημερησίως, επτά ημέρες την εβδομάδα και μάλιστα με αμοιβή 13 σεντς την ώρα.

Σ' αυτές τις αναφορές κατονομάζονται εταιρείες όπως οι Ralph Lauren, Ann Taylor, Kathie Lee, Wal-Mart, Liz Claiborne, Esprit , J.C. Penney, The Limited και K - Mart.

Οι Αμερικανοί αγοραστές σύμφωνα με την αναφορά, σχεδόν πάντα διαπραγματεύονται με πράκτορες που εργάζονται σε υψηλού επιπέδου αίθουσες εκθέσεων στο Χονγκ Κονγκ. Αυτοί στη συνέχεια ενεργούν ως μεσίτες οι οποίοι εκχωρούν την εργασία τους σε υπεργολάβους οι οποίοι στην πραγματικότητα είναι εκείνοι που λειτουργούν τα εργοστάσια. Ορισμένες φορές, πολλά, ως και δέκα εργοστάσια αυτής της μορφής μπορεί να λειτουργούν κάτω από μια έντολή. Σύμφωνα με την αναφορά, περίπου 4 εκατομμύρια εργάτες κατασκευάζουν ρούχα σε περίπου 44.000 επιχειρήσεις αυτής της μορφής.

Ο Kernaghan είπε ότι «Οι Αμερικανικές εταιρείες στην πραγματικότητα έχουν υποδεέστερα πρότυπα στην Κίνα αφού μπορούν να μετακινούν την παραγωγή τους από τα κρατικά εργοστάσια του βορά, στα κατεχόμενα από ξένους εργοστάσια εκμετάλλευσης στο νότο, να  μειώνουν τους μισθούς στην πορεία, να περιορίζουν τα κέρδη, να επιβάλλουν εξαντλητικές υποχρεωτικές υπερωρίες, να προβαίνουν σε μεγάλου βαθμού αυθαίρετες απολύσεις και τα ανασφαλή εργοστάσια και συνθήκες διαβίωσης».

Σύμφωνα με την αναφορά, για παράδειγμα, στο εργοστάσιο Liang Shi Handbag, το οποίο κατασκευάζει τις τσάντες χειρός Kathie Lee, μια εργάσιμη εβδομάδα αποτελείται από επτά ημέρες δεκάωρης εργασίας με μισθούς χαμηλούς στα 13 σεντς την ώρα. Το εργοστάσιο δεν έχει εξόδους κινδύνου και οι εργαζόμενοι κατοικούν σε βρώμικους, στριμωγμένους κοιτώνες, πέντε σε ένα δωμάτιο. Αφού πληρώσουν για το κόστος διατροφής και ενδιαίτησης μιας εβδομάδος στους εργάτες παραμένει το ποσό των 3,44 δολαρίων.                                                                   

Σύμφωνα με την αναφορά στο εργοστάσιο Yeu Yein  το οποίο κατασκευάζει παπούτσια Nike και Adidas, 50.000 έως 60.000 νέες γυναίκες από 18 έως 22 ετών εργάζονται έξη ως επτά ημέρες την εβδομάδα, για 19 σεντς την ώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εργαζόμενες που κατοικούν σε κοιτώνες που έχει κατασκευάσει το εργοστάσιο υπόκεινται σε διαρκή έλεγχο.

Το περιοδικό Business Week, στην έκδοσή του της 2 Οκτωβρίου 2000, δημοσίευσε ένα άρθρο για τα εργοστάσια εκμετάλλευσης της Κίνας που παράγουν προϊόντα για την Αμερικανική αγορά. Με τίτλο «Μια Ζωή με Πρόστιμα και Χτυπήματα» το άρθρο εστιάστηκε στο Εργοστάσιο Chun Si Enterprise Handbag της πόλης Zhongshan, στην περιφέρεια  Guangdong της νότιας Κίνας. Εκεί κατασκευάζουν τις επώνυμες τσάντες χειρός Kathie Lee Gifford προς πώληση από την Wai - Mart και Payless Shoe Source.

Oι εργάτες που δουλεύουν σ' αυτό το εργοστάσιο - για 22 δολάρια ΗΠΑ το μήνα - πρέπει να ζουν σε κοιτώνες που έχει κατασκευάσει το εργοστάσιο, για τους οποίους θα πρέπει να πληρώνουν 15 δολάρια ΗΠΑ το μήνα. Το ότι το εργοστάσιο μπορεί να βρει εκατοντάδες που επιθυμούν να εργαστούν για ένα καθαρό μισθό 7 δολαρίων  ΗΠΑ το μήνα μας παρέχει σε μεγάλο βαθμό την άθλια εικόνα της απασχόλησης για τους Κινέζους εργαζόμενους σήμερα. (Ο τοπικός ελάχιστος μισθός είναι 55 δολάρια ΗΠΑ το μήνα).

Το εργοστάσιο επέμενε ότι οι εργάτες παρέδωσαν τις προσωπικές τους ταυτότητες, και ότι εκείνο τους έδωσε αντ' αυτών μια προσωρινή άδεια παραμονής προκειμένου να ζουν στην πόλη. Το περίεργο αυτής της πρακτικής είναι ότι το εργοστάσιο εξέδωσε άδειες οι οποίες είχαν ήδη λήξει. Η τοπική αστυνομία που έχει υπό την άμεση εποπτεία της την περιοχή του εργοστασίου πληρώθηκε προκειμένου να αγνοήσει τις άδειες που «είχαν λήξει», αλλά οι εργαζόμενοι δεν μπορούσαν να απομακρυνθούν από το εργοστάσιο χωρίς να διατρέξουν τον κίνδυνο να συλληφθούν για ακατάλληλα έγγραφα. Η ιδέα είχε σαν στόχο, να περιορίσει τη δυνατότητα αναζήτησης άλλων θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου θα τους επετρέπετο να απομακρυνθούν από τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου.

Το νέο ισοζύγιο της οικονομίας της Κίνας προξενεί την μεγαλύτερη αίσθηση στην Ασία, αφού η ηπειρωτική Κίνα έχει απορροφήσει έως 321 δισεκατομμύρια δολάρια, ή το 45% των 719 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ που εισέρευσαν κατ' ευθείαν  με την μορφή ξένων επενδύσεων στη χώρα από το 1990. Για παράδειγμα, η General Motors Corp. η οποία είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως κατασκευαστική εταιρεία αυτοκινήτων επένδυσε 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ για να κτιστεί μια βιομηχανική εγκατάσταση έξω από την Σαγκάη. Και η Motorola Inc. περιόρισε τις 40.000 θέσεις εργασίας της τον περασμένο χρόνο αλλά έχει προσφέρει 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για επιχειρήσεις στην Κίνα και έτσι είναι ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής για τη χώρα.

Η Κίνα επίσης συναγωνίζεται τους γείτονές της στις ζωτικού ενδιαφέροντος αγορές εξαγωγών. Οι εξαγωγές της Κίνας κάλυψαν το 27.8% ανερχόμενες σε 249 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για το 2002, που αφήνει μακριά τους υπολοίπους της περιοχής σε ό,τι αφορά την αύξηση του όγκου των εξαγωγών. Το 2000, η Ιαπωνία είχε εξαγωγές ανερχόμενες σε 477 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, όμως οι εξαγωγές της έπεσαν κατά 15% τους πρώτους 10 μήνες του 2004, ενώ της Κίνας αυξήθηκαν κατά 6.4%. Ο Andy Xie, οικονομολόγος της Morgan Stanley Dean Witter & Co., προβλέπει ότι η Κίνα θα εξάγει όγκο προϊόντων που αποτιμάται σε δολάρια, αυξημένο κατά το ένα τρίτο των αντιστοίχων της Ιαπωνίας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Από το 1989, το μερίδιο της Κίνας στο σύνολο των εισαγωγών των ΗΠΑ έχει υπερτριπλασιαστεί, και ανέρχεται σε 8.4%. Το μερίδιο της Ιαπωνίας την ίδια περίοδο έπεσε σχεδόν στο μισό, ανερχόμενο στο 11%, ενώ το από κοινού μερίδιο των τεσσάρων «τίγρεων» της Ασίας - Χονγκ - Κονγκ, Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη και Ταϊβάν - έπεσε κατά το ένα τρίτο, ανερχόμενο στο 8%. Σε ό,τι αφορά τις άλλες χώρες της περιοχής που είναι βασικοί εξαγωγείς - Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες και Ταϊλάνδη - αυξήθηκε μόνο κατ' ελάχιστο.

Οι αναλυτές στη Salomon Smith Barney υπολόγισαν ότι εάν συνεχιστούν οι τρέχοντες ρυθμοί ανάπτυξης οι εξαγωγές της Κίνας σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας θα υπερβούν εκείνες της Ιαπωνίας μέσα στη δεκαετία.

Προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των Αμερικανών πελατών τους για χαμηλότερες τιμές, όλοι οι μεγάλοι παραγωγοί εξαρτημάτων για υπολογιστές της Ταϊβάν μετέφεραν την παραγωγή στα ηπειρωτικά. Πάνω από 40.000 εταιρείες της Ταϊβάν ίδρυσαν εκεί εργοστάσια, επενδύοντας περίπου 60 δισεκατομμύρια δολάρια. Ταϊβανέζοι επενδυτές παρέχουν τα κεφάλαια και την τεχνολογία για δύο φιλόδοξα εργοστάσια παραγωγής ημιαγωγών σχεδιάζοντας να ξεκινήσουν την παραγωγή το 2004 στη Σαγκάη.

Εκατομμύρια Κινέζες αγρότισσες προσλαμβάνονται για να επανδρώσουν τα κρατικά εργοστάσια προκειμένου να παράγουν προϊόντα για καταναλωτές της Δύσης. Μέσα από μια δεξαμενή εκμετάλλευσης, μετατράπηκαν σε δέσμιους υπηρέτες των σημερινών πολυεθνικών εργοστασίων με μισθούς πείνας. Ως καταναλωτές διατηρούμε τα συμφέροντά μας με το να δενόμαστε με αυτές τις γυναίκες: είναι εκείνες που μας ράβουν τα ρούχα μας της Gap, τα παπούτσια Nike, τα κουκλάκια Beanie των παιδιών μας, τα στερεοφωνικά Radio Shack της νεολαίας μας και τα εξαρτήματα των ΙΒΜ υπολογιστών μας. Προκειμένου να συνεχίσουν να μας τροφοδοτούν με φθηνά καταναλωτικά αγαθά, αυτές οι νέες γυναίκες εργάζονται μέχρι εξαντλήσεως και πληρώνονται ψιχία. Εργάζονται 12ωρα ημερησίως, ορισμένες φορές και επτά μέρες την εβδομάδα, για 25 σεντς την ώρα. Είναι συνηθισμένη η τιμωρία τους από τις εταιρείες και οι εργάτες πιέζονται να επιτύχουν υπεράνθρωπους στόχους.

Τα ρούχα μας συχνά ράβονται από παιδιά σε αυτά τα εργοστάσια εκμετάλλευσης στο Μπαγκλαντές, το Ελ Σαλβαδόρ και την Ινδονησία. Για παράδειγμα, οι Αμερικανικές οικογένειες ξοδεύουν περίπου 1.800 δολάρια ΗΠΑ ετησίως για ρούχα.

Η ανάπτυξη της Κίνας ως γίγαντα της παραγωγής βελτιώνει εδώ το βιοτικό επίπεδο και βοηθά τις πολυεθνικές όπως τη Mabuchi να διατηρεί χαμηλά κόστη. Επίσης, καταστρέφει την παγκόσμια οικονομία, αφανίζει θέσεις εργασίας και επενδύσεις σε άλλες χώρες, ενδυναμώνει την πολιτική υποστήριξη για το ελεύθερο εμπόριο και οδηγεί κάτω τις τιμές των εμπορεύσιμων ειδών μέσα σε μια οικονομική ύφεση.

Η είσοδος της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2004 δεν θα προσθέσει τίποτα άλλο προς αυτή την κατεύθυνση - μια αυξημένη παρουσία που θα συνιστά ευτελέστερα ποιοτικά  εξαγώγιμα προϊόντα.

Οι παλαιότερες δοξασίες ότι η Κίνα θα μετατραπεί σε οικονομική δύναμη σταμάτησαν διότι η χώρα ποτέ δεν μπόρεσε να τιθασεύσει το μεγάλο πληθυσμιακό δυναμικό της από οικονομική άποψη. Τώρα όμως που οι οικονομίες από την Ταϊβάν, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και άλλες χώρες στοχεύουν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των πελατών τους για πιο χαμηλές τιμές, η Κίνα, με την τεράστια δεξαμενή φθηνού εργατικού δυναμικού, μετατρέπεται γρήγορα σε ένα παγκόσμιο εργοστάσιο.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, αρχίζει η «φορτωμένη εβδομάδα» για την Κίνα, όπου τρία εκατομμύρια εργάτες που κατασκευάζουν παιχνίδια - κυρίως νεαρά κορίτσια - θα κλειδωθούν σε 2.800 εργοστάσια. Θα εξαναγκαστούν να εργασθούν 15 ώρες ημερησίως, επτά ημέρες την εβδομάδα, τριάντα μέρες το μήνα, πιάνοντας τοξικά χημικά με τα γυμνά χέρια τους, ενώ θα πληρώνονται 12 σεντς την ώρα φτιάχνοντας παιχνίδια για τη διασκέδασή μας.

Οι Αμερικανικές εταιρείες που πωλούν αυτά τα παιχνίδια - οι Wal-Mart, Toys R Us, Disney, Mattel και η Habro - συνεχίζουν να αρνούνται. Η Washington Post επεσήμανε σοβαρές συστηματικές παραβιάσεις των Κινεζικών εργατικών νόμων, στις οποίες περιλαμβάνονται:

Ø  Υποχρεωτικές ημερήσιες βάρδιες των 15 ωρών και πλέον, από τις 08.00 π.μ. έως και μετά τα μεσάνυκτα και ορισμένες φορές και μέχρι τις 02.00 ή 03.00 π.μ.

Ø  Υποχρέωση για εργασία επτά φορές την εβδομάδα για δύο μήνες συνεχώς, χωρίς καμιά μέρα ρεπό.

Ø  Αμοιβή 12 σεντς την ώρα, για προσφερόμενη εργασία 105 ωρών την εβδομάδα.

Ø  Μη πληρωμή των υπερωριών

Ø  Πληρωμή των μισθών μετά από 2 μήνες

Ø  Πρόστιμο ανερχόμενο στην αμοιβή τριών ημερών για τη μη παρουσία στη νυχτερινή βάρδια λόγω υπερκόπωσης

Ø  Πρόστιμο για παραμονή στο μπάνιο πάνω από πέντε λεπτά.

Ø  Πρόστιμο για τη μη εκπλήρωση των στόχων παραγωγής

Ø  Αέρας γεμάτος από φυτικές ίνες, θερμοκρασία πάνω από 90 βαθμούς.

Ø  Πλήρης απαγόρευση του δικαιώματος για δημιουργία επαγγελματικών οργανώσεων

Ø  Οι εποπτικοί έλεγχοι της εταιρείας πάντοτε ύστερα από προειδοποίηση.

Ø  Πολλά εργοστάσια δεν «παρακολουθούνται» καθόλου.

Ø   

6. Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση και οι κανόνες τις παγκόσμιας γραφειοκρατίας συνετέλεσαν στη δημιουργία των πολυεθνικών εταιρειών και στη συνένωση δραστηριοτήτων στην ευρύτερη δυνατή κλίμακα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η υποβάθμιση των κανονισμών, η ελευθερία της διακίνησης του κεφαλαίου και των εταιρειών και οι τεράστιες δυνατότητες κλίμακας συνδυάστηκαν ώστε να δημιουργηθεί ένας μικρός αριθμός γιγάντιων εταιρειών η κυρίαρχος δύναμη σε κάθε τομέα και περιοχή του πλανήτη ο φόβος των εργαζομένων, των δημοκρατιών και της φύσης.

Οι 200 μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο επιλαμβάνονται του 28% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Οι 500 πρώτες συμμετέχουν στο 70% του διεθνούς εμπορίου και οι 1000 μεγαλύτερες εταιρείες ελέγχουν πάνω από το 80% των βιομηχανικών προϊόντων, σε παγκόσμια κλίμακα[31].

Από τις 100 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, οι 52 είναι αυτή τη στιγμή εταιρείες και μόνο οι 48 είναι χώρες. Η Mitsubishi είναι η 22η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Η General Motors είναι η 26η . Η Ford είναι η 31η. Όλες αυτές είναι μεγαλύτερες από τη Δανία, Ταϊλάνδη, Τουρκία, Νότια Αφρική, Σαουδική Αραβία, Νορβηγία, Φιλανδία, Μαλαισία, Χιλή και Νέα Ζηλανδία... Οι συνδυασμένες πωλήσεις των μεγαλύτερων 200 πολυεθνικών εταιριών είναι 18 φορές το μέγεθος του συνδυασμένου ετήσιου εισοδήματος 1.2. δις ανθρώπων (24% του παγκόσμιου πληθυσμού) που ζεί κάτω από απόλυτη φτώχια[32]

Οι πωλήσεις το 1999 καθεμίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες (General Motor, Exxon Mobil, Ford Motor, and Daimler Chrysler) είναι μεγαλύτερες από το ΑΕΠ 182 χωρών. Οι πωλήσεις των 120 μεγαλύτερων εταιρειών αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι ολόκληρη η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Μεταξύ του 1983 και 1999, οι συνδυασμένες πωλήσεις τους αυξήθηκαν από το 25% στο 27,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ[33].  

  

41 Αμερικανικές εταιρείες όχι μόνο δεν πλήρωσαν ομοσπονδιακούς φόρους εισοδήματος, αλλά στην πραγματικότητα πήραν πίσω χρήματα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τουλάχιστον για ένα έτος από το 1996 έως το 1998. Κατά τη διάρκεια αυτών των χωρίς φόρους ετών, οι 41 εταιρείες ανέφεραν συνολικά 25,8 δις δολάρια ΗΠΑ κέρδη προ φόρων. Όμως, αντί να πληρώσουν 9 δις για ομοσπονδιακούς φόρους εισοδήματος ύψους 35%, αυτές οι εταιρείες έλαβαν 3,2 δις δολάρια ΗΠΑ επιστροφές εκπτώσεων φόρων από το Αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών. Η Texaco μόνο ανέφερε κέρδη της τάξης των 3,4. δις δολαρίων ΗΠΑ και 304 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε επιστροφές φόρων κατά τη διάρκεια τριών ετών[34].

Πριν είκοσι χρόνια, οι 20 μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες είχαν περίπου το 5% του παγκόσμιου εμπορίου φαρμακευτικών προϊόντων. Σήμερα, οι μεγαλύτερες δέκα εταιρείες ελέγχουν πάνω από το 40% της αγοράς. Πριν είκοσι χρόνια, 65 γεωργικές χημικές εταιρείες ήταν ανταγωνίστριες στην παγκόσμια αγορά. Σήμερα, εννέα εταιρείες έχουν περίπου το 90% των παγκόσμιων πωλήσεων στα φυτοφάρμακα. Το 90% των νέων τεχνολογιών ελέγχονται από τις πολυεθνικές εταιρείες[35].

Οι φαρμακοβιομηχανίες στις ΗΠΑ προσπαθούν να σταματήσουν τη Νότιο Αφρική και την Ταϊλάνδη από το να αναπτύξουν τις δικές τους παραλλαγές φαρμάκων για την αντιμετώπιση του AIDS που μπορεί να πωλούνται με ελάχιστα τμήματα σε σχέση με τη συνήθη τιμή. Η TRIPS εγγυάται ευρεσιτεχνία διάρκειας 20 ετών για τα φάρμακα. Εντούτοις, ύστερα από ενστάσεις από ανεπτυγμένα κράτη, διατυπώθηκε το Άρθρο 31 στην TRIPS όπου παρέχεται η δυνατότητα σε διάφορες χώρες να υπερκεράσουν αυτό το εμπόδιο της ευρεσιτεχνίας μέσα από τη ρήτρα της «υποχρεωτικής αδείας» που επιτρέπει στο κράτος να εκχωρεί σε ντόπιες βιομηχανίες άδεια παραγωγής φαρμάκου στις περιπτώσεις επειγόντων περιπτώσεων που έχουν σχέση με την υγεία (Η ρήτρα αυτή αναφέρει επίσης ότι στον κάτοχο της ευρεσιτεχνίας θα πρέπει να δοθεί «επαρκής αποζημίωση»).

Η Νότιος Αφρική και η Ταϊλάνδη, χώρες που έχουν πολύ σοβαρά «χτυπηθεί» από τον ιό του AIDS, έκαναν χρήση αυτής της ρήτρας και άρχισαν να κατασκευάζουν φάρμακα που έχουν σχέση με την αντιμετώπιση του AIDS. Για παράδειγμα, η αμερικανική εταιρεία Pfizer συνήθιζε να επιβαρύνει με 14 δολάρια ΗΠΑ την ημερήσια δόση fluconazole, ένα αντιβιοτικό που μπορεί να συντελέσει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση βαριάς μορφής μηνιγγίτιδας που αντιμετώπιζαν ένας στους πέντε ασθενείς με AIDS στην Ταϊλάνδη. Πρόσφατα, τρεις εταιρείας της Ταϊλάνδης άρχισαν να παράγουν φάρμακα με κόστος κάτι παραπάνω από 1 δολάριο ΗΠΑ για την ημερήσια δόση. Ομοίως, το ετήσιο κόστος του φαρμάκου zidovudine για την αντιμετώπιση του AIDS φθήνυνε από την απαγορευτική τιμή των 324 δολαρίων ΗΠΑ το 1992 στα 85 δολάρια ΗΠΑ το 1995.

ΟΙ ΗΠΑ εκφόβισαν την Ταϊλάνδη με την επιβολή εμπορικών κυρώσεων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Εικοσιπέντε τοις εκατό των εξαγωγών της Ταϊλάνδης πηγαίνει στις ΗΠΑ. Η Ταϊλανδική κυβέρνηση τώρα έχει απαγορεύσει την υποχρεωτική εκχώρηση άδειας παρόλον ότι ο πληθυσμός της αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας και το δικαίωμα για υποχρεωτική εκχώρηση άδειας σύμφωνα με το Άρθρο 31.

Το 1997, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής πρότεινε μια νέα νομοθεσία που επέτρεπε την υποχρεωτική εκχώρηση άδειας. Η Αμερικανική κυβέρνηση τώρα βρίσκεται σε διένεξη με τη Νότιο Αφρική αποθαρρύνοντας όπως η όποια τέτοια ενέργεια πάρει τη μορφή νομοθεσίας.

Οι Αμερικανικές φαρμακοβιομηχανίες ισχυρίζονται ότι τα φάρμακα είναι τόσο ακριβά διότι έχουν δαπανήσει πάρα πολλά χρήματα για έρευνα. Δεν αναφέρουν ότι ορισμένα από τα πιο σημαντικά φάρμακα ενάντια στο AIDS ανακαλύφθηκαν από ερευνητές των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ ως και από ερευνητές άλλων φορέων  των οποίων οι προϋπολογισμοί ενισχύονται από κρατικές επιχορηγήσεις. Οι ανακαλύψεις τους στη συνέχεια δόθηκαν στις εταιρείες που παράγουν τα φάρμακα και νέμονται τα κέρδη.   

Σε αυτή την έρευνα εξετάσαμε λεπτομερειακά τις συνέπειες και τις εφαρμογές που επιφέρει η παρούσα διαδικασία της «παγκοσμιοποίησης» απέναντι στο άνθρωπο, τις κοινωνίες, το ολοένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών, όπως επίσης και ανθρώπων στον κόσμο, μεταξύ γυναικών και ανδρών, αναφερθήκαμε στις ανισότητες, στη φτώχια, στην πείνα σε όλο το φάσμα του πλανήτη μας, και στο θέμα της εργασίας και του τρόπου διαβίωσης μέσα σ' ένα ιδιαίτερο πολύπλοκο και αλληλοσυνδεόμενο παγκόσμιο σύστημα. Το αποτέλεσμα της οικονομικής παγκοσμιοποίησης είναι η παγκόσμια μεταφορά της οικονομικής και πολιτικής ισχύος από τις εθνικές κυβερνήσεις στα χέρια των παγκοσμίων οργανισμών.

Πηγή:http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1159674&srv=266