Θέλουν πρώτα «κούρεμα» και μετά εγγύηση των καταθέσεων

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Έκρυθμη είναι η κατάσταση στις τάξεις της Ευρωζώνης, μετά την απόφαση της Ιταλίας – σημειωτέον με τις πλάτες της ΕΚΤ – να παρακάμψει το κανόνα που προβλέπει τραπεζικές διασώσεις με «κούρεμα» σε μετοχές, ομόλογα και καταθέσεις και να χρησιμοποιήσει χρήματα των φορολογούμενων.

Με την Veneto Banca και την Banca Popolare di Vincenza να στεγνώνουν από καταθέσεις, οι ιταλικές αρχές είχαν δύο επιλογές: 

►η πρώτη ήταν να πάνε κόντρα στον κανονισμό του bail-in, αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος της διάσωσης τραπεζών με χρήματα των φορολογούμενων – κάτι που δεν έχει άμεσο και «φανερό» αντίκτυπο στους πολίτες. 

►Από την άλλη, θα μπορούσαν να προστατεύσουν τους φορολογούμενους, αλλά να ρισκάρουν τη συμμετοχή των κατόχων ομολόγων υψηλής εξασφάλισης στη διάσωση.

Το στοιχείο που έγειρε την πλάστιγγα προς το bailout – την κρατική διάσωση δηλαδή – είναι ότι περίπου 200 δισ. ευρώ τραπεζικών ομολόγων υψηλής εξασφάλισης βρίσκονται στα χέρια των ιταλικών νοικοκυριών. Στην ουσία, οι Ιταλοί προτίμησαν να εφαρμόσουν τους δικούς τους νόμους λόγω του φόβου μετάδοσης της αβεβαιότητας σε έναν τραπεζικό κλάδο που σίγουρα θα μας χαρίσει και νέα επεισόδια. Η Banca Carige, για παράδειγμα, είναι σύμφωνα με αναλυτές η επόμενη που αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες λόγω των «κόκκινων» δανείων. Τα ομόλογα χαμηλής εξασφάλισης της τράπεζας κατέρρευσαν σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, όμως τα senior ομόλογα δεν χάνουν την αξία τους. Αυτός είναι ο αντίκτυπος του bailout.

Γιατί, όμως, η Ιταλία αποτέλεσε εξαίρεση, διακινδυνεύοντας τον «διασυρμό» των ευρωπαϊκών κανονισμών και την εξάπλωση του ηθικού κινδύνου; Μήπως ο Draghi... έβαλε το χεράκι του για να μην προκληθεί το απόλυτο χάος στην Ιταλία, σε μία εποχή που τα προβλήματα της ιταλικής οικονομίας είναι ήδη πολλά και δυσεπίλυτα;

Είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει συναίνεση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για τη δημιουργία κοινού προϋπολογισμού ή ενιαίου ταμείου εγγύησης καταθέσεων, όταν μία χώρα αγνοεί τους κανόνες και ρίχνει το βάρος των τραπεζικών διασώσεων στους φορολογούμενους. Αυτό αναφέρουν στο Liberal, τραπεζικές πηγές με γνώση των εξελίξεων που σημειώνονται τόσο στην Ιταλία όσο και στις τάξεις της Κομισιόν και αφορούν τις τραπεζικές διασώσεις και την προοπτική περαιτέρω ενοποίησης της Ευρωζώνης.

Το... ηθικό δίδαγμα είναι πως όσο οι αρχές καθυστερούν να αντιμετωπίσουν με αποφασιστικό τρόπο τα προβλήματα των τραπεζών τόσο πιο δύσκολη καθίσταται η τελική απόφαση. Επιπλέον, όταν η κατάσταση μιας τράπεζας επιδεινώνεται, φτάνει ένα σημείο που η απόφαση για την εξυγίανσή της είναι επιτακτική και δεν αφήνει πολλά περιθώρια ευελιξίας, καθώς λαμβάνεται την ώρα που οι καταθέσεις κάνουν φτερά και ο κίνδυνος εκτεταμένου bank run είναι παραπάνω από ορατός. Ενδεικτικά, από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάρτιο του 2017 οι δύο τράπεζες του Veneto έχασαν το 44% των καταθέσεων.

Όπως πολύ εύστοχα έγραψε το περιοδικό Economist «οι τράπεζες αρρωσταίνουν αργά αλλά πεθαίνουν γρήγορα».

«Οι αρχές θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα πολύ νωρίτερα. Μην έχετε καμία αμφιβολία, οι ευθύνες βαραίνουν το ίδιο τη Ρώμη, τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Επιπλέον, η κάπως υποκειμενική ερμηνεία των ευρωπαϊκών κανονισμών, όπως συνέβη στην περίπτωση της Ιταλίας, επηρεάζει αρνητικά την αξιοπιστία του πλαισίου και ολόκληρης της τραπεζικής ένωσης», σχολιάζουν οι ίδιες πηγές.

Από το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν η ΕΚΤ έκρινε μη βιώσιμες τις δύο τράπεζες του Veneto και το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (SRB) έδωσε το πράσινο φως για την εφαρμογή του ιταλικού πτωχευτικού δικαίου και όχι του ευρωπαϊκού κανονισμού BRRD, οι αντιδράσεις κυρίως στη Γερμανία είναι καθημερινές και αυξανόμενης έντασης. Σύσσωμος σχεδόν ο γερμανικός Τύπος εξαπολύει μύδρους κατά των ευρωπαϊκών και ιταλικών Αρχών με χαρακτηρισμούς όπως «απογοητευτικό πισωγύρισμα» και προειδοποιεί πως η ιδέα της τραπεζικής ένωσης απομακρύνεται απειλητικά.

Μήπως ο κανόνας του bail-in μας... τελείωσε πριν εφαρμοστεί σε άλλη τράπεζα πέραν της ισπανικής Banco Popular;

Αναλυτές εκτιμούν ότι υπό τις δεδομένες συνθήκες και σε συνάρτηση με τους κανόνες της Ε.Ε., οι εγχώριες διαδικασίες θεωρήθηκαν καλύτερες για την εκκαθάριση των τραπεζών σε σύγκριση με την οδηγία BRRD, έτσι ώστε να περιοριστούν οι συνέπειες από την έξοδο των δύο τραπεζών από την αγορά. Αυτό ισχύει τουλάχιστον για τις τράπεζες που δεν απειλούν την χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Τι κατάφερε, λοιπόν, η ιταλική κυβέρνηση; Να προστατεύσει τους κατόχους ομολόγων υψηλής εξασφάλισης οι περισσότεροι εκ των οποίων – αλλά όχι όλοι – είναι μικροεπενδυτές. Η χρήση χρημάτων των φορολογούμενων δεδομένα είναι αντίθετη με το πνεύμα της οδηγίας BRRD, η οποία έχει ακριβώς αυτό τον στόχο: να δώσει τέλος στην επιβάρυνση των φορολογούμενων.

«Το παράδειγμα της Ιταλίας αποτελεί απόδειξη ότι η Οδηγία – που τόσο είχε διαφημιστεί – απέτυχε να αναγνωρίσει τους συστημικούς κινδύνους από τις τραπεζικές χρεοκοπίες, τουλάχιστον, σε τοπικό επίπεδο, ή τις ειδικές περιπτώσεις χωρών στις οποίες νοικοκυριά έχουν σοβαρή έκθεση σε τραπεζικά ομόλογα», τονίζει αναλυτής από το Λονδίνο. «Οι αρχές επιλέγουν δηλαδή να «πονέσουν» αυτοί που δεν το νιώθουν άμεσα, άρα παίζουν με τις λεπτές ερμηνείες των κανονισμών και αυτό γιατί οι κάτοχοι των ομολόγων που θα κουρεύονταν είναι ψηφοφόροι. Και αυτοί θα νιώσουν άμεσα μεγάλο πόνο, τον οποίο θα θυμούνται στις επικείμενες εκλογές», προσθέτει.

Η ιταλική τραπεζική κρίση ήταν εν πολλοίς αναμενόμενη. Τα προβλήματα των ιταλικών πιστωτικών ιδρυμάτων δεν έγιναν γνωστά... χθες, ενώ οι πάντες γνώριζαν ότι αργά ή γρήγορα θα έρθει η ώρα στην Ευρώπη που το βασικό θέμα συζήτησης θα είναι το ιδιωτικό χρέος και ειδικότερα τα «κόκκινα» δάνεια.

Περίπου 5 δισ. ευρώ θα... επενδύσει το ιταλικό δημόσιο για την bad bank με τα «κόκκινα» δάνεια από τις δύο τράπεζες του Veneto. Ενδεχομένως, τα κεφάλαια αυτά θα θεωρηθούν επενδύσεις με αποτέλεσμα να μην επηρεάσουν άμεσα το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Τουλάχιστον μέχρι να γίνει αντιληπτό ότι δεν πρόκειται να ανακτηθούν και ότι η bad bank δεν δύναται να παράξει έσοδα. Αντιθέτως, θα επηρεάσει άμεσα τα στοιχεία για το χρέος. Η ιταλική κυβέρνηση έχει ήδη διαθέσει 20 δισ. ευρώ για την προληπτική ανακεφαλαιοποίηση άλλων τραπεζών τον περασμένο Δεκέμβριο. Παρ' όλα αυτά, είχε σχεδιάσει να δαπανήσει μόλις 10 δισ. ευρώ το 2017 για τις τράπεζες. Δεδομένου ότι 8-9 δισ. ευρώ θα διατεθούν για την προληπτική ανακεφαλαιοποίηση της Monte Paschi, η διάσωση των τραπεζών του Veneto ανεβάζει τον «λογαριασμό» στα 13-14 δισ. ευρώ.

Πηγή:http://www.liberal.gr/arthro/149432/oikonomia/2017/theloun-prota-isonkouremasin-kai-meta-egguisi-ton-katatheseon.html