Σύνταγμα Πολιτών

Πρωτοβουλία για νέο Σύνταγμα με συμμετοχή του λαού

Να διεμβολίσουν το τοπίο της «άνωθεν» συνταγματικής αναθεώρησης επιχειρούν έξι οργανώσεις πολιτών. Σε ανοικτή επιστολή τους -την οποία δημοσιεύουμε ολόκληρη στη συνέχεια- διακηρύττουν την ανάγκη για ένα νέο σύνταγμα, το οποίο, όπως λένε, θα αποτελεί τη θεσμική αιχμή της «δημοκρατικής επανάστασης» που έχει ανάγκη η Ελλάδα και ολόκληρη η Ευρώπη.

Μέχρι τώρα, στην Ελλάδα και ειδικότερα στο χώρο της αριστεράς, η συζήτηση για το Σύνταγμα εστίαζε κυρίως στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Όμως όλα δείχνουν πως από εδώ και στο εξής, και όσο θα οξύνεται η κοινωνική και πολιτική σύγκρουση, ένα από τα κύρια μέτωπα για την προάσπιση της δημοκρατίας και για την ενδυνάμωση της λαϊκής ισχύος έναντι της ολιγαρχίας θα είναι η άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων και η δυνατότητα ή μη συμμετοχής των πολιτών στη διακυβέρνηση.

Χαρακτηριστική είναι η συζήτηση που ξέσπασε μετά το Brexit για τη νομιμότητα ή μη των δημοψηφισμάτων και για το αν θα πρέπει ο λαός να συμμετέχει στις κρίσιμες αποφάσεις.

Μια από τις συμμετοχικές μεθόδους είναι η μέθοδος World Café, χωρίς εκτεταμένες κεντρικές εισηγήσεις. Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων που συζητούν γύρω από κάποια ερωτήματα σε δύο ή τρεις διαδοχικούς κύκλους, αλλάζοντας σύνθεση κάθε φορά. Αυτό επιτρέπει την οικειότητα, την τυχαία ανάμειξη των απόψεων και την εξαγωγή σαφών συλλογικών συμπερασμάτων ανεξαρτήτως του αριθμού των συμμετεχόντων. Η φωτογραφία είναι από το Συνταγματικό Εργαστήριο που διοργάνωσε η Πολιτεία 2.0 στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο 2015.

Οι έξι κινήσεις αρνούνται στο «απαξιωμένο πολιτικό σύστημα» τη δυνατότητα να προβεί στις απαιτούμενες συνταγματικές αλλαγές. Και σημειώνουν ότι αυτές δεν μπορούν να προκύψουν μέσα από «μια διαδικασία που περιορίζεται εντός Βουλής», σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς αναθεώρησης.

Καλούν λοιπόν «τις οργανώσεις πολιτών, τους θεσμούς που εκπροσωπούν την κοινωνία, αλλά και κάθε πολίτη ξεχωριστά», να διεκδικήσουν από κοινού την έμπρακτη συμμετοχή των πολιτών στην κατάρτιση και επικύρωση ενός νέου Συντάγματος «μέσα από μια ανοιχτή, διαφανή και συμμετοχική διαδικασία».

Στην επιστολή γίνεται αναφορά στην αντίστοιχη εμπειρία άλλων χωρών, υπονοώντας κυρίως την περίπτωση της Ισλανδίας, αλλά όχι μόνο. Ας μην ξεχνάμε πως η εγκαθίδρυση νέων δημοκρατικών συνταγμάτων, είτε εκ «των άνω», είτε και εκ «των κάτω», υπήρξε βασική παράμετρος των αντινεοφιλελεύθερων κινημάτων και των δημοκρατικών μεταπολιτεύσεων στη Λατινική Αμερική (Βενεζουέλα, Βολιβία) και σε ορισμένες από τις χώρες τις αραβικής άνοιξης (άλλοτε με επιτυχία, βλ. Τυνησία, και άλλοτε με αποτυχία, βλ. Αίγυπτο).

Στους μήνες που θα ακολουθήσουν, και όσο θα εκτυλίσσεται η διαδικασία της «άνωθεν» συνταγματικής αναθεώρησης, η πρωτοβουλία των έξι κινήσεων αναμένεται να πλαισιωθεί και από άλλους φορείς και να κλιμακωθεί 

(α) αφενός προς το πολιτικό σύστημα, πιέζοντας για το επίσημο άνοιγμα της διαδικασίας στους πολίτες, και 

(β) αφετέρου -και κυρίως- προς την κοινωνία, με συγκεκριμένες ακτιβιστικές δράσεις συμμετοχικής εκπόνησης ενός νέου Συντάγματος, που, αν όλα πάνε καλά, μπορεί να αποδειχθεί το λαϊκό αντίπαλο δέος στην καθεστωτική συνταγματική αναθεώρηση.

Βασίλης Ξυδιάς

***

Ανοιχτή επιστολή από οργανώσεις πολιτών για ένα νέο Σύνταγμα

Ομάδες και οργανώσεις πολιτών απευθύνουμε την ακόλουθη επιστολή σε όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες πολίτες, με αφορμή την επικείμενη κυβερνητική πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, καθώς και τις μέχρι τώρα θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Το ελληνικό Σύνταγμα χαρακτηρίζεται από δημοκρατικό έλλειμμα. Δεν θεμελιώνει βασικά πολιτικά δικαιώματα που ισχύουν σε πολλές δημοκρατικές χώρες, καθώς δεν προβλέπει τη συμμετοχή του πολίτη στις πολιτικές αποφάσεις. Δεν κατοχυρώνει βασικές αρχές της Δημοκρατίας όπως η ισονομία, η διάκριση των εξουσιών και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Δεν διασφαλίζει τον έλεγχο των πολιτικών από τους πολίτες, ούτε την προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και κοινών αγαθών. Το Ελληνικό Σύνταγμα αποτελεί το θεσμικό θερμοκήπιο της αδιαφάνειας, της αναξιοκρατίας, της κακής διοίκησης και της διαπλοκής που συντέλεσαν στην καταστροφή του παραγωγικού τομέα, στη λεηλασία του δημοσίου χρήματος και στην κρίση.

Σήμερα η Ελλάδα, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, έχει ανάγκη από μια δημοκρατική επανάσταση. Η χώρα μας χρειάζεται ένα πραγματικά δημοκρατικό Σύνταγμα το οποίο θα αναβαθμίζει τη θέση του πολίτη και θα συμβάλλει στην πολιτική χειραφέτηση της κοινωνίας. Ένα νέο Σύνταγμα, το οποίο θα ενθαρρύνει τους πολίτες να αντιμετωπίζουν με υπευθυνότητα και δημιουργικότητα τις σύγχρονες προκλήσεις.

Το απαξιωμένο πολιτικό σύστημα, το οποίο αμφισβητείται εξ ολοκλήρου από την κοινωνία, όπως και μια διαδικασία που περιορίζεται εντός Βουλής, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες συνταγματικές αλλαγές. Είναι αναγκαία η ουσιαστική και δεσμευτική συμμετοχή της κοινωνίας, μέσα από ανεξάρτητους και καινοτόμους θεσμούς διαβούλευσης και συναπόφασης, αξιοποιώντας την πολιτική εμπειρία και την επιστημονική τεχνογνωσία άλλων χωρών.

Καλούμε τις οργανώσεις πολιτών, τους θεσμούς που εκπροσωπούν την κοινωνία, αλλά και κάθε πολίτη ξεχωριστά, να διεκδικήσουμε από κοινού την έμπρακτη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση ενός νέου Συντάγματος για την Ελλάδα που αποτελεί άσκηση θεμελιώδους πολιτικού δικαιώματός μας.

Καλούμε το πολιτικό σύστημα και τις ηγεσίες των κομμάτων να αναγνωρίσουν το δικαίωμα των πολιτών στην πολιτειακή γνώση και να επιτρέψουν την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην κατάρτιση και επικύρωση του νέου Συντάγματος μέσα από μια ανοιχτή, διαφανή και συμμετοχική διαδικασία.

Διεκδικούμε ένα Σύνταγμα πολιτών, μέσα από μια διεργασία συνδιαμόρφωσης, η οποία θα εμπνέει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, θα εξασφαλίζει και θα εγγυάται στην πράξη τη Δημοκρατία.

Αθήνα, Ιούλιος 2016

Οι Οργανώσεις Πολιτών:

Πρωτοβουλία για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή // www.neosyntagma.net

Πολιτεία 2.0 (Σύνταγμα 2.0) // syntagma.politeia2.org

Δημοκρατία & Δημοψηφίσματα // greekdimo.wordpress.com

Vouli Watch // www.vouliwatch.gr

Κίνηση Πολιτίζω // www.politizo.gr

Scify-Science For You // www.scify.gr

Πηγή:http://www.e-dromos.gr/syntagma-politwn/